Adieu, Pina Bausch
Pina Bausch, Pina Ballerina. Geen enkele andere danser in de wereld belichaamde meer schoonheid, glamour, emotie en beweging. Haar ogen, schouders, een pezige nek, een glimlach, een mannenhoed, een mannenbroek, een sigaret, zo stonden ze bekend: zwijgzaam, filigraan en raadselachtig, zelfgenoegzaam, delicaat en ironisch. Madonna en sfinx op hetzelfde moment. Ze werd geboren in Solingen en revolutioneerde de stadia van de naburige stad Wuppertal.
Alles wat ik doe, doe ik als een danser.
"Alles wat ik doe, doe ik als een danser, alles, alles!", Zei Pina Bausch twee jaar voor haar dood. Het begon toen de schuwe dochter van een herbergier dromerig tussen de benen zat onder de tavernes. Sinds de leeftijd van vier danste de kleine Filipijnse, als haar doopnaam. Na haar studie aan de Folkwang-school in Essen en twee jaar moderne dansstudies in New York, keerde ze terug naar het Folkwang-ballet. Op haar 33e werd ze balletdirigent en hoofdchoreograaf in de theaters van Wuppertal. Een begraven tutu en stervende zwanen in de afgronden van de podiumkluis. Schandalig in hun begin. Omdat ze als choreograaf niet alleen haar ensemble laat dansen, maar ook verhalen vertelt, speelt, zingt, schreeuwt en dingen doet die nog nooit eerder op het toneel zijn gezien. "Nep, nep, nep - helemaal verkeerd", riep New Yorkse balletpaus Clive Barnes hees. "Relaties met de schizoïde", een Duitse criticus die in 1974 werd bevestigd. Toen in 1979 nijlpaarddanseressen zich vermomd in hun "arias" gedroegen, mannen in jurken en vrouwen met blote borsten watergevechten op het podium uitvoerden, veranderde het premièrespubliek in hooligans die schreeuwden en schreeuwden wild elkaar verslaan. In Duitsland werd ze uitgejouwd, geprezen in Frankrijk als "Fée de Wuppertal".
Er waren geen rigide choreografieën met Pina Bausch
"Het was en is altijd alles over mij: hoe kan ik uitdrukken wat ik voel?" Zei ze. Zonder woorden. Omdat in het begin niet het woord was, maar gevoel en beweging. De emotie.
Pina Bausch bracht een revolutie teweeg in de theaterwereld.
Hiervoor heeft ze radicaal gebroken met traditionele dans en heeft ze zich volledig gericht op lichaamstaal en lichaamsbeelden. Uit angst voor woorden, zei ze, maar ook uit respect. Omdat ze niet durfde onder woorden te brengen wat haar bewoog.
Er waren geen rigide choreografieën met Pina Bausch. Hun uitgangsmateriaal waren de mensen en hun lichamen, die sporen van levend en niet-geleefd leven op zich bevatten.
Op gastreizen tussen Rome en Hong Kong verzamelde zij en haar ensemble ritmes, beelden en geuren. Met vragen benaderde ze de onderwerpen. Liefde en genderstrijd, verdriet, angst, jeugd en het milieu. In kleine scènes liet ze de dansers spelen wat ze voelden. Ze raceten tegen muren of klommen een deel van de muur op, hopend op 8000 kruidnagels, trappen tussen enorme cactussen, of kruipend door het water zoals in "Masurca Fogo." In "Café Müller" danste Pina Bausch zichzelf door haar jeugd heen. "Wat doe je niet om geliefd te worden," zei ze.
Niemand wist wat ze met de repetities wilde doen, ze kon het zelf niet zeggen. Aan het eind legde ze alles als een collage. Gedaan waren haar stukken bij de première zeldzaam, humor die ze altijd hadden, titels die ze later kregen, en frenetic het publiek toejuichten. "We puffing", heeft de schrijver Péter Esterházy ooit deze toestand genoemd. Want het danstheater van Pina Bausch hoefde niet begrepen, maar gevoeld te worden.
Ze werd eens gevraagd waarom ze niet was geëmigreerd naar de metropolen die haar de wereld rondvoerden. Het antwoord van de danser: "Ik geloof in de verbeelding, als ik wil dat de zon schijnt, dan zal ik het gewoon laten gaan, ook in Wuppertal."
Pina Bausch stierf op 30 juni 2009 - vijf dagen na een diagnose van kanker, 18 dagen na de première van haar laatste toneelstuk in het Wuppertal-operagebouw.
