Een bezoek aan Axel Scheffler, de uitvinder van de "Grüffelo"

Er zijn muizen in de woonkamer van het Victoriaanse halfvrijstaande huis van Axel Scheffler in de goed onderhouden Londense wijk Richmond. "Maar ik kon nooit muizenvallen opzetten", zegt de 56-jarige terwijl hij de thee giet. "Ik ben tenslotte zo veel verschuldigd aan een muis." Onder andere dingen, dit huis. Omdat het een kleine muis was, werd Axel Scheffler's carrière als de populairste kinderboekillustrator in Engeland en Duitsland gerund. In zijn grootste succes tot nu toe, "The Gruffalo", bedacht het slimme knaagdier eerst een stel roofdieren zoals de vos en de uil, en ten slotte een gevaarlijk maar ietwat tumultueus monster. Sinds de publicatie in 1999 heeft het boek wereldwijd meer dan vijf miljoen exemplaren verkocht, vertaald in meer dan 50 talen van Maori tot Laagduits. Ook de voortzetting "The Grüffelokind" uit 2004 was een groot succes. Er zijn podiumversies, twee 'Grüffelo'-animatiefilms en natuurlijk een breed scala aan bijbehorende legpuzzels, drinkflessen, nachtkleding en sokken. "Ik heb een hele kelder vol met Grüffelo-merchandising", zegt Axel Scheffler, die thee schenkt.

Aan de zijkant van de eettafel, die niet wordt gebruikt voor maaltijden, bevinden zich een eenhoornbeeldje, een kleine pluche truffel, niet-opgeblazen ballonnen, legoblokjes, potloden en oude post. Ook op het dressoir en andere aanrecht zijn soortgelijke nesten van geliefde rommel en onbemind papierwerk dat zich ophoopt in huishoudens met jonge kinderen. Axel Scheffler heeft een zes jaar oude dochter die, volgens de foto's aan de muur, het talent van haar vader heeft geërfd. Scheffler's vader was pas 49 toen hij en zijn Franse partner Clémentine 13 jaar geleden ontmoetten. "Mijn vriendin heeft daar de overhand gekregen," zegt hij, eigenlijk had hij geen kinderen gezocht. Ironisch genoeg, hij, wiens beelden evenveel geliefd zijn door kinderen en ouders: "Misschien zie ik de toekomst op deze planeet misschien niet rooskleurig uit het algemene sombere Duitse wereldbeeld, denk aan dingen als het broeikaseffect."

Axel Scheffler is niet wat je zou verwachten als je naar zijn heldere en ongelooflijk gedetailleerde illustraties kijkt. Zijn prentenboekwereld wordt bevolkt door sympathieke wezens, vaak kleine knaagdieren. Zelfs de kwaadaardige draak van "Want hond en kat is ook nog ruimte", waarvan het filmen op 24 december op ZDF draait, heeft nog steeds een zekere sympathie, evenals de Grüffelo, met zijn pluche versie knuffelen duizenden kinderen in bed.

Wanneer Scheffler vertelt, kun je nooit zeker weten of hij dood serieus of ironisch is - zijn humor is droog en de vriendelijkheid van zijn foto's is wijs gekozen. Kinderen kunnen het kwaad beter doorstaan en volwassenen begrijpen hun dubbelzinnigheid. Omdat het in de prentenboeken staat voor de basisdingen van het leven: gegeten, bedreigd of beroofd en hoe je weer uit de klem kunt komen. Persoonlijk houdt de kunstenaar van de enigszins gebroken helden van zijn boeken: de buitengewoon hebberige "Räuber Ratte" bijvoorbeeld, of de ongelukkige "Stockmann", die een onvrijwillige carrière doormaakt als een hondenstok, nest bouwelement of brandhout op zijn lange reis naar huis.

Al meer dan 30 jaar woont de Hamburger in Engeland, waar hij in 2012 zelfs de kerstzegels van de Royal Mail mocht ontwerpen. Groot-Brittannië's favoriete illustrator groeide op in Blankenese als het midden van drie kinderen. De zoon van een fabrieksdirecteur, die pinda's verwerkte voor bakkerijfirma Bahlsen, vond het leuk om te voetballen en 'Jim Knopf' te lezen. Hij bracht altijd pinda's met zich mee op verjaardagen in de klas: "Ik weet niet of dat ertoe heeft bijgedragen dat ik populair werd", zegt Scheffler.

Creatieve chaos op de tekentafel van Axel Scheffler

"In Duitsland werd het beroep van illustrator beschouwd als een broodloze kunst"

Na een verkorte studie van de kunstgeschiedenis en zijn ambtenarij ging hij naar de 'Bath Academy of Art' in Engeland - in de jaren 80, een exotische studielocatie, kwam de tip van een vriend. Toen hem Scheffler werd gevraagd wat hij op school had geleerd in de landelijke idylle van Zuid-Engeland, antwoordt hij: "Niets, ik ben daar de hele tijd geweest en heb voor het eerst de indruk gekregen dat Illustrator een beroep kon zijn dat altijd als een broodloze kunst. " Natuurlijk vermoedde hij niet dat dit zo lonend voor hem zou zijn als hij naar Londen verhuisde en toerde met zijn portfolio via agentschappen en uitgevers. Gedurende deze tijd eigende Scheffler zich de techniek toe, eerst om een potloodontwerp met inktcontouren te geven en vervolgens te kleuren met aquarellen. Daarna zorgen aanvullende kleurpotloden voor de typische kleurkwaliteit en tot slot wordt de inktpen opnieuw gebruikt.Vroege illustraties voor "Zeit-Magazin" of "Eltern" tonen de typische Scheffler-stijl, "alleen de neuzen waren nog groter". Maar die werden niet gewenst door de Britse kinderboekuitgevers, die een strikte blik hebben op de grootst mogelijke internationale marketing.

Scheffler had in het begin van de jaren 90 al enkele succesvolle prentenboeken geïllustreerd (bijvoorbeeld 'Hij Duda' van Jon Blake), toen hij werd samengebracht door zijn uitgever met de auteur Julia Donaldson. Samen vormen ze het Droom Team van kinderboekliteratuur. Donaldson woont in Glasgow en Scheffler in Londen. "Misschien is het gewoon goed dat we gescheiden worden gehouden", zegt Scheffler. De indeling is eenvoudig: Donaldson schrijft, Scheffler illustreert de afgewerkte tekst. Niemand praat met de ander in het werk, de winst wordt gedeeld. Slechts één keer verwerpt Scheffler een Donaldson-tekst: zijn excuus was dat hij geen dinosaurussen kon tekenen omdat de geschiedenis hem niet aansprak. Soms verbazen zijn geschilderde interpretaties zelfs de auteur: "De Grüffelo, bijvoorbeeld, had Julia eerder gepresenteerd als een soort buitenaards wezen, maar ik maakte van hem een harig monster, alleen al omdat de Engelse woorden Gruffalo en Buffalo hetzelfde klinken." Oorspronkelijk moest het monster er meer sinister uitzien. Scheffler toont zijn schetsboek, dat zich op de ontwikkelde zolder in zijn studie bevindt. In de ontwerpen heeft de Grüffelo kleinere, meer kwaadaardige ogen en meer tanden dan zijn succesvolle opvolger.

Eigenlijk is hij nooit tevreden met zijn foto's, hij hangt ze ook niet op

Op de tekentafels vol pennen en penseel laten talloze inkt- en inktpotten weinig ruimte voor de schetsen. In de rest van de kamer staan schetsen, mail, verontwaardigde krantenartikelen. Scheffler zucht en zegt: "Ik heb zelfs dingen in mijn oude huurflat, waarvan ik het contract twee jaar niet heb opgezegd, een erg dure vorm van opslag." Op de plank zijn geïllustreerde volumes, naslagwerken als "De Flora en Fauna van Groot-Brittannië", exemplaren in verschillende talen, een oude CD-speler en opnames van Maria Callas tot Velvet Underground. Aan de muren hangt een kleine foto van de haven van Hamburg, een foto van de dochter en een heleboel ingelijste werken van andere illustratoren. "Ik hang nooit mijn eigen foto's op", zegt de kunstenaar resoluut. Onder andere omdat hij nooit tevreden is met zijn werk, maar de uitgevers hem ooit kapot maken tot de deadline in zijn ogen altijd ontoereikend is uit de handen.

Onder de vrienden van Scheffler bevinden zich vele bekende Duitse illustratoren - zoals de succesvolle Wimmelbuch-auteur Rotraut Susanne Berner, Jutta Bauer, Beck en Ivonne Kuschel. Scheffler neemt graag pauzes om over het Engelse kanaal te tekenen: een fax naar Jutta Bauer uit de Grüffelo-aanmaakperiode is ontvangen, terwijl hij het monster tekent en verbext, nog steeds onder de Engelse naam, omdat het al als een nachtmerrie op zijn borst hurkt bij het ontwaken, breng hem zelfs naar bed. Bovendien illustreert Scheffler bijna profetisch hoe de Grüffelo eenvoudig niet kan worden afgeschud, hij rijmt naar "Ej Gruff, je bent te zwaar voor mij". Hij antwoordt: "Maar ik zal je nooit meer verlaten."

Valt hem niet dwars dat de Grüffelo altijd als vergelijking wordt gebruikt - ongeacht hoeveel succesvolle boeken die hij sindsdien heeft geïllustreerd? "Soms, maar het monster is nu in de wereld, net als Frankenstein." Axel Scheffler lacht. "Ik zeg altijd voor de grap dat ik als vervolg de dood van de Gruffalo kan illustreren als de uitgever hiermee instemt, maar ik kan niet klagen wanneer ik zie hoe moeilijk het is voor veel collega's om hun brood te verdienen. . "

Scheffler kon met zijn gezin verhuizen van Zuid-Londen naar rijke Richmond. De Duitse school is dichtbij, de wijk veiliger. Je voelt dat Scheffler zijn kind zoveel mogelijk wil beschermen tegen de roofzuchtige bevolkte wereld.

Scheffler test echter nooit van tevoren iets op zijn dochter omdat hij op zijn eigen gevoelens vertrouwt. "Adélie vraagt me vaak om iets voor haar te tekenen om te schilderen", zegt hij. Haar imago-wensen waren vrij ongebruikelijk. "Bijvoorbeeld, 'baby pinguïns gaan op schoolreisje' of 'de octopus gaan winkelen in de supermarkt', maar dan schilderen ze het niet. ' Scheffler schudt liefdevol zijn hoofd. Hij kon heel goed begrijpen waarom sommige mensen, zodra ze kinderen begonnen te krijgen, niet wilden stoppen. Maar voor een tweede kind voelt hij zich nu echt te oud, hoewel Adélie vaak om broers en zussen vraagt. "We hebben haar een kat beloofd", zegt hij. Dat zou dan het muisprobleem in de keuken kunnen oplossen.

Axel Scheffler ...

... werd in 1957 in Hamburg geboren. Hij studeerde aan de Bath Academy of Art en woont sinds de jaren tachtig in Londen. Vooral bekend zijn de boeken die hij heeft ontworpen volgens de rijmpjes van Julia Donaldson, zoals "De slak en de bultrug", "Zogg" en natuurlijk "De Gruffalo" en "Het kind Gruffalo". Meest recent illustreerde hij 'Family Grunz' van Philip Ardagh (Beltz-Verlag)