Anja Silja: waar haar carrière begon

De Seglerheim in Kladow 1959

Het geheugen begint op de legerweg. "Aan de linkerkant van de groene strook was de tram", zegt Anja Silja. Ze zit op de passagiersstoel en probeert niet te laten zien dat ze vaart minderen en versnellen terwijl we over de Havel-brug naar het westen slingeren. "Met deze trein reden mijn grootvader en ik altijd naar de opera." Het was een gigantisch avontuur dat tot laat in de nacht duurde. Van Groß Glienicke naar het stadscentrum was het een halve wereldreis voor een klein meisje uit de Havelland.

"Aida" was de eerste opera, weet Anja Silja nog steeds. Ze was negen jaar oud toen een jaar na haar wonderkind in het wonderkind. De, zo spectaculair als het was, is lange geschiedenis, vervangen door de langste fase carrière van een operazanger ooit.

59 jaar zijn verstreken en Anja Silja stopt niet om te stoppen. "Dat is wat ik heb geleerd, waarom zou ik het verlaten terwijl ik het nog kan?" Ze kan het doen. Haar stem is door de jaren heen nog vrouwelijker geworden. De kippenvel dat je krijgt terwijl je luistert, is hetzelfde gebleven.

We zijn op weg naar waar het allemaal begon. Begin augustus 1950 was het in het oude zeilhuis in Berlijn-Kladow. Daar, een stevige wandeling weg van het huis van de grootouders, waar ze opgroeide, stond Anja Silja als een tienjarige op een klein podium en zong haar eerste concert, in witte organza-jurk, met een strik in haar haar. "Het was absoluut verkeerd, mijn loops waren altijd fout", zegt ze. In die tijd had ze geen idee waar dit toe zou leiden. "Ik ben nooit ambitieus geweest, ik wilde gewoon zingen, het werd meegesleept als in een waanzin."

Bij haar eerste grote concert was Anja Silja elf

Ik heb nooit besloten om zanger te worden, ik was er maar een.

Ze was elf jaar oud bij haar eerste grote concert in de Hamburger Musikhalle, aria's en klassieke liedjes van meer dan drie en een halve octaaf. Het was een sensatie. Acht jaar later stortte ze Bayreuth in als Senta in de zee. Iets minder dan 20, slank, een schandaal. Ze was net zo oud als Wagner's tragische Nederlandse heldin, droeg een minirok - toen een handbreedte boven de knie - en reed snelle auto's. Toen was er Wieland Wagner, kleinzoon van componisten, festivaldirecteur, regisseur, die de facto zijn familie verliet voor de jonge sopraan. De gemeenschap op de Green Hill was gefascineerd, geschokt en enthousiast.

In het geheugen van Anja Silja vervagen de details. "Het was zo veel dat het rechtvaardig was," probeert ze het te beschrijven. "Maar wat ik precies had gemist, op de een of andere manier, alsof, alsof ik er niet was geweest, is natuurlijk jammer." Ze dacht in die jaren niet veel na. Alleen verhandeld. Geen wonder, met de stint. Meer dan 30 producties in zes jaar: Wagner Brünnhilde, Venus, Isolde, Strauss 'Elektra en Salome; Bergs Marie en Lulu. En tussen het privédrama Anja en Wieland in. Zanger en mentor. Muse en regisseur. Isolde en Tristan. Toen was Wieland ineens dood, toen Anja Silja 26 was en dacht dat haar leven voorbij was.

60 jaar geleden maakte Anja Silja haar eerste grote verschijning op Berliner Wannsee, vandaag is ze wereldberoemd.

We slaan de Heerstraße naar het zuiden af, naar Gatow. "Er was een snackbar op de hoek, dus als mijn grootvader me daar een worst voor me zou kopen, zou dat het beste voor me zijn", herinnert Anja Silja zich. "De bus waar we mee verder gingen ging maar om de twee uur, we stonden voor altijd op de haltes." We rijden voorbij het oude militaire vliegveld, witte barakken gebouwen in rang en bestand. Aan de achterkant van het asfalt, na de oorlog, was er vaak een klein, strokleurig meisje met magere knieën die naar de Engelse militaire machines keken. Voor uren. "Dat was de grote wijde wereld voor mij", zegt Anja Silja. Ze zong ook in de naastgelegen tennisclub Rot-Weiss. Een groot ding was toen het fijne gezelschap daar samenkwam. Er werd applaus uitgesproken voor het zingende kind, een warme maaltijd en een paar marktsalarissen.

We zijn er bijna. "Daar, op de hoek van de 'Old Village Jug', kocht mijn grootvader ijs toen ik op de grond honger had," zegt Anja Silja als ze voorbijrijdt. "Sindsdien weet ik dat je dan ijs moet eten." Vaak had ze die kennis niet nodig. Ze is zelden ziek. Waarschijnlijk omdat ze zichzelf niet verwent, zegt ze. Zelfs nu klimt de zanger ondanks de kou zonder sjaal uit de auto. IJs drijft op de Wannsee, eenden balanceren over de ijsschotsen. Opera ster houdingen zoals witte sjaals rond de mond en neus of keel snoep zijn vreemd aan Anja Silja. "Ik hoef nooit te zingen", zegt ze. "Ik ga, verander en zing."

Ze doet dat zolang ze kan nadenken. "Ik heb nooit besloten om zanger te worden, ik was er maar een", zegt ze.Toen ze zes jaar oud was, begon haar grootvader, portretschilder, amateurzanger en Wagnerian haar zanglessen te geven. Elke dag een half uur. "Het was pas toen ik 22 was - misschien wel de meest grondige vocale training ter wereld, dat is waarschijnlijk waarom ik nog steeds zing", zegt Anja Silja. Ze ging het eerste jaar alleen naar school en daarna nooit meer. "Mijn grootvader dacht dat ik daar niet heen zou gaan." De school, zei Aders van Rejn, zou zijn kleindochter van haar valsheid beroven, waardoor ze zich conformeert aan een norm. Dus leerde hij haar alles wat ze moest weten: rekenkunde, lezen, schrijven, geschiedenis, Griekse mythologie. En natuurlijk Wagner.

Anja Silja memoriseerde Wagner al vroeg

Op dit podium zong Anja Silja de "Frühlingsstimmenwalzer" van Johann Strauß als een klein meisje.

Op tienjarige leeftijd kon Anja Silja alle rollen van Wagner onthouden, niet alleen die van vrouwen. Het klinkt allemaal als oefening en dwang, maar zo was het niet, verzekert Anja Silja. "Ik had een geweldige jeugd, heel vrij en zonder beperkingen, ik was in staat om alles te doen, mocht alles doen, zelfs toen de concerten later begonnen, het was geweldig, het was spannend en ik was altijd een beetje belangrijk is het niet? " Bezorgde critici beseften dat ze haar stem, al die zware spellen en zo vroeg zou ruïneren. "Helaas zijn ze al dood, dus ik kan niet bewijzen hoe fout ze waren", zegt Anja Silja vrolijk en piept. Het begint op grote hoogte, glijdt diep in je keel en eindigt hoog op. Dat maakt ze zo nu en dan, net als dat. Gewoon om te zien of de stem er nog steeds is. Is zij.

In het oude Seglerheim aan de Imchenallee is niets meer zoals vroeger.

"Alles was vroeger anders": het voormalige zeilhuis is tegenwoordig een Italiaans restaurant.

Het huis, een hotel, is geblokkeerd voor de winter. De hal waar Anja Silja haar eerste concert mocht geven, is er niet meer. In de hal hangen oude foto's. Sepia-toned, de hal en het podium lijken groter dan in het geheugen van Anja Silja. "Ze hebben daar lezingen of accordeonconcerten gegeven", zegt ze.

Het kind Anja zong daar de "Frühlingsstimmenwalzer" van Strauß, Johann. De pagenarie van Hugenoten van Meyerbeer en liederen van Schubert en Brahms. Met een stem als een grote. Met gesloten ogen zou je niet geloven dat een kind daar zong, ongelovig critici schreef. Anja Silja kende zelfs toen nog niet zoveel eerbied voor zichzelf. "Bij de 'Ave Maria' raakte ik zo verstrikt in het Seglerheim dat ik brak in het midden van de 'O Jungfrau, een maagd roepend' en zei: 'Wat een rotzooi, ik begin helemaal opnieuw'," zegt ze. "De mensen in de zaal lachten hardop, omdat alles zo heilig was."

De buren van de kleine jachthaven zijn leeg, de boten worden tot het voorjaar in de mottenballen gelegd. Een groep dikke oudere dames marcheert langs ons heen naar de kleine pizzeria naast de deur. "Ze zien er oud genoeg uit, ze kunnen me van vroeger kennen", grapt Anja Silja. "La Riviera" staat op de kleine houten hut, die gehurkt is naast het witte zeilhuis. Binnen knettert het vuur in de kachel. Grote fluistertijden aan de damestafel en vervolgens applaudisseren. "Zolang als ik me kan herinneren, ben je mijn idool," zei een dappere man met zwart haar. "We zijn een vintage!" Ze is haar concerten keer op keer geweest, in Hamburg, Frankfurt, zelfs in Cleveland, Ohio. Ze was nog nooit in Bayreuth geweest. "Ik was toen te jong." Anja Silja tricks, kijkt naar haar en lacht.

"Waarschijnlijk was ik dat ook." Ze vertelt de vrouwenmaaltijd: "We zijn hier omdat ik mijn eerste concert 59 jaar geleden naast de deur gaf!" De dames, allemaal voormalige collega's op een school in Spandau, kijken ongelovig. "Wie weet wat er met mijn carrière zou zijn gebeurd, zou ik pas vandaag zijn begonnen," denkt Anja Silja aan cola en pizza. "Ik zou zeker hebben deelgenomen aan zo'n casting show en zou miljonair zijn geweest op de leeftijd van 14 jaar. Of misschien niet, mijn grootvader verwierp alle Hollywood-aanbiedingen voor mij op dat moment, en zijn droom was om in Bayreuth te zingen." Na de dood van Wieland Wagner zong ze daar nooit meer. In Frankfurt, Stuttgart, Genève, Bologna, Londen, Zürich, Brussel, Tokio, San Francisco, Parijs, Chicago, New York, Hamburg ...

Een legende is voor haar, Anja Silja moet vaak over zichzelf lezen.

Het woord vindt haar niet leuk. Dat klinkt als stilstaande en "beste" borden. "Je moet altijd iets nieuws doen", zegt ze. Ze verveelt zich zelden. Zelfs na zo'n lang stadium leven er huizen die ze nog nooit eerder heeft gespeeld. Zoals de Komische Oper in Berlijn. Daar zingt ze de gravin in Tsjaikovski's "schoppenvrouw". Dan zijn er de recitals die ze zojuist zelf heeft ontdekt. Voor iemand wiens interpretatie van de figuur veel belangrijker is dan alleen zingen, moet hij zich vreemd naakt voelen, dus helemaal alleen en zonder een rol op het toneel.

Bij de première van Leos Janáceks opera "Jenufa" in de Deutsche Oper Berlin (2002).

We vertrekken.Daar, in Sakrow, aan de andere kant van de Wannsee, groeide de dirigent Christoph von Dohnanyi op, Anja's latere echtgenoot en vader van haar drie kinderen. "Is dat niet grappig?" Vraagt ​​Anja Silja. Ze hadden elkaar dan kunnen passeren, maar Christoph, elf jaar ouder, zou haar kleine ding nooit hebben opgemerkt. Dit kwam later, toen de dirigent en zangeres verliefd werden op München. Het was gevaarlijk in 1968, hij had aan het begin van hun relatie verklaard. "Je mannen gaan altijd dood!" Rechts. Haar twee grote liefdes stierven vroeg: eerst Wieland Wagner, toen de dirigent André Cluytens, wiens Parijse huis Anja Silja vandaag thuishoort. Ze is ze nooit allebei vergeten en denkt vaak nog steeds na over wat ze zouden zeggen tegen dit of dat. Niettemin durfde Christoph von Dohnanyi het. Anja Silja is zelfs meer. Eindelijk kwam de man in een groep van drie, met twee kinderen in de tienerleeftijd. Terwijl hij carrière maakte, zweeg Anja Silja. "Na de geboorte van mijn drie kinderen werden mijn uitvoeringen steeds meer sporadisch en het paste gewoon niet bij elkaar." Toen ik in 1984 met Christoph naar Cleveland ging, was ik niet langer een zangeres, "zegt ze. "Dat begon pas na de scheiding van Christoph, 1989 op het festival in Glyndebourne."

Dat is nu 20 jaar geleden. Tegen het einde van 2010 is Anja Silja volgeboekt. Leipzig, Milaan, Wenen, Toulouse zijn er en nog een paar steden waar je niet aan kunt denken. Daar zingt ze "Pique Dame", Schönberg's "Pierrot Lunaire" en "Erwartung" en natuurlijk Janácek, naar Wagner haar grote muzikale liefde. De koster in "Jenufa" is een van haar grote personagerollen.

In het verleden wist Anja Silja altijd drie jaar van tevoren wanneer ze iets moest zingen.

Niet meer. "Wat weet ik over wat er over twee jaar met mij en mijn stem zal gebeuren?" Zegt ze. "Uiteindelijk word ik volgend jaar 70." We stappen in de auto en rijden naar het zuiden, naar waar Anja Silja de eerste tien jaar van haar leven doorbracht. De buurt is niet spectaculair:

Vrijstaande huizen, permanente campings aan de oever van het meer en heel veel bos. "Dat was mijn manier om naar school te gaan, het ene jaar dat ik daar naartoe ging," zegt ze. "Ik vond het altijd een beetje eng tussen de bomen." 'S Nachts droomde ze vaak van draken en heksen. "En altijd, wanneer ik kleine uilen hoor, moet ik op deze manier denken." Het kleine huis dat de grootouders hadden gehuurd aan de waterkant 37, staat niet meer. Maar de grote tuinen aan de overkant van de weg, waarover Anja Silja ooit naar het meer liep, bestaan ​​nog steeds. "In de winter kon je skaten, met skids die je onder je schoenen hebt geschroefd, en ik verloor vaak de sleutel om los te schroeven." En de oude winkel staat nog steeds, bij de maritieme parade, waar de kruidenier Völzke de aardappelen altijd uit de garage haalde, zodat het kind Anja ze naar huis kon slepen.

Van alle personages die Anja Silja heeft gespeeld, voelt ze zich het meest verbonden met Emilia Marty, de operadiva van Janáceks 'The Propropulous Case', die uiteindelijk na 300 jaar eeuwig leven wil sterven. Ze heeft het deel 60, 70 keer gezongen. "Emilia Marty moet zichzelf steeds opnieuw creëren", zegt Anja Silja. "Zoveel stations!

En dat is wat ik had: er was het wonderkind, de tijd met Wieland, André, mijn huwelijk en de kinderen en de tijd nu. "Maar terwijl Emilia Marty geen zin heeft in het leven aan het einde van de opera, spuit Anja Silja met energie "Het is oud als je nergens aan kunt denken", zegt ze als we weer binnenkomen. De berkenlaan op de Seekorso ziet er erg Russisch uit in het winterlicht. "Dat past goed", zegt Anja Silja heerlijk trieste liedjes van Rachmaninoff en Tsjaikovski - in het Russisch. "Dat is iets nieuws voor mij."

Rachmaninoff, Sergei- "Ne poy krasavitsa, pri mne" Op. 4 No. 4 ( 6 romances) (April 2024).