Elke Heidenreich: "Boeken, red mij!"

© Credit: imago / Poling

Ik was een kind in de naoorlogse periode, toen de moeders door de oorlog hard werden en de vaders werden vernietigd. De huwelijken bleven woedend, de appartementen waren krap, de kinderen vervelend. Ik was de gemakkelijk te verzorgen jongen omdat ik in de hoek zat, mijn mond hield en las toen ze schreeuwden. Ik lees mezelf weg. "Alice in Wonderland", "Dr. Dolittle and his Animals", "Pu the Bear", "Pinocchio", "The Wind in the Willows", "The Green School", "King of the Wind", oh zoveel prachtige boeken uit de protestantse bibliotheek - dat was mijn wereld, waarin de ouders me niet konden volgen. "Je verpest je ogen" was de enige opmerking, en ja, ik heb het verpest. Nou en Ik was veel ziek als kind. Lezen geneest een zieke long niet, maar het leidt af van de ellende, drie of vier uur, en daarna is men moe, in slaap en heeft hij al een beetje meer kracht.

Het gemakkelijk te verzorgen kind werd het moeilijke kind in de puberteit: Het had zich veel te ver van de wereld van zijn ouders gelezen en landde op compleet andere kusten in andere werelden. Scheiding was onvermijdelijk na botsingen - de eerste grote pijn, maar ook genezen lezen. De Russen! Tolstoj, Dostojevski, Tsjechov, wat een wereld opende zich! De Amerikanen, Hemingway, Steinbeck, Upton Sinclair, Margaret Mitchell, "Gone with the Wind", deze grote, zeer politieke zuidelijke roman, veel meer dan alleen het liefdesverhaal tussen Scarlett O'Hara en Rhett Butler, en dan de ontdekking van de Duitsers, Hessen, oh, de "Steppenwolf", dit boek van het leven!



Het heeft weinig zin om op te sommen Ik ben gevoed met boeken. Ik las elke dag en elke nacht, dagen en nachten, onder de schoolbank in saaie uren, in mijn kamer, in de tram, in wachtkamers, geen dag zonder een boek, zonder een avontuur in mijn hoofd, aan de ene kant dreef ik steeds verder weg van mijn wereld Aan de andere kant vond ik geleidelijk mijn plaats erin. Gedichten hielpen - Gottfried Benn, Else Lasker-Schüler, Chris-tine Lavant, Mascha Kaléko, Rilke, de geliefde Mörike - "Liefde, zo wordt gezegd, is gebonden aan de paal / dit nobele hoofd heeft niet langer waar het rust. .. "Ik schreef dikke notitieboekjes vol met kinderboeken, inkt, poëzie voor een paar pagina's, zelfs vandaag kan ik er honderden onthouden, in angst of horror situaties vertel ik ze innerlijk, en het helpt altijd, altijd. Mannen lezen geen poëzie? Met de geweldige Rüdiger Safranski reciteerde ik ooit gedichten voor een hele nacht aan een bartafel, omringd door lawaai en mensen, altijd om de beurt, uiteindelijk won hij een house-high. Hij wist meer. En we spraken over wat deze marathonlezing ons doet, wat deze vele gedichten in ons lichaam ons aandoen.



Ze versterken, versterken, helpen, troosten, ze zijn terug te vinden, eeuwige wijsheid, slim geformuleerd door kunstenaars die groter zijn dan wijzelf. Angst voor de dood? Helaas zijn er zoveel gegaan - "De dood is geweldig, wij zijn de zijne, lachende monden, wanneer we bedoelen in het midden van het leven, durft hij te huilen, in het midden van ons". Iedereen die zich dit herinnert (Rilke) is niet langer bang, helemaal niets. Alles wordt gezegd. Ik kan de wereld niet begrijpen, ik begrijp zelfs mijn eigen leven niet. Maar Hermann Hesse legt me uit (zoals in de muziek van Wagner's "Tannhäuser") de splitsing van de kunstenaar in de samenleving, schrijft Christa Wolf over Kleist en de Günderrode, die beiden jong gedood hebben, zouden ze echt niet hebben kunnen helpen? Hans Henny Jahnn beschrijft het "normale" leven drastisch. Dostojevski vraagt ​​of schuld kan worden verzoend (niet echt!), En Goncharov waarschuwt voor verdrinking in lethargie. Flaubert's Emma Bovary is geobsedeerd door verwaande passies (en slechte romans!), Balzac ontleedt de vrouw van 30 en García Márquez laat me Zuid-Amerika begrijpen, hoewel ik daar nog nooit ben geweest. Updike legt me uit hoe kleinburgerij en Marlen Haushofer tikken, hoeveel we het contact met de natuur en dieren hebben verloren.



Het juiste verhaal op het juiste moment is vaak echt een spil in het leven

Virginia Woolf laat zien hoe kwetsbaar we zijn en hoe mooi het ene moment kan zijn, en Dorothy Parker verdrinkt in cynisme, waar Katherine Mansfield nog steeds alleen ironisch blijft. Wat voor soort werelden openen zich! En dat zou niet moeten helpen om de onbegrijpelijke wereld waarin ik leef beter te begrijpen, om er beter mijn weg in te vinden? Sommige boeken zijn en waren soms voedsel, belangrijker dan eten en drinken. Eten, drinken, ademen, zo werkt het, maar het juiste verhaal op het juiste moment krijgen, is vaak een scharnierpunt in het leven, een hulpmiddel bij het nemen van beslissingen wanneer dingen misgaan, een duw in de goede richting.Iedereen die de "correcties" van Jonathan Franzens heeft gelezen, kan met Kerstmis niet naar huis, als de familie er niet echt een is. De leugenaar stopt. Richard Ford: Zijn korte verhalen komen soepel af en liggen onder het oppervlak van de wreedheid die sommige mensen ons geven wanneer ze ons van de grond wegtrekken. Het helpt om dergelijke mechanismen te herkennen. Boeken hebben me altijd geholpen. Het slechte in het (afval) potje, het goede in het hoofd. Ik begrijp niet hoe ik zonder hen moet leven. Ik zou het nooit kunnen.

Lezen als therapie?

Van een genezend effect van de literatuur gaat de bibliotherapie uit. Het is nog steeds niet verankerd in Duitstalige landen zoals in de VS, maar steeds meer therapeuten gebruiken de mogelijkheden van lezen als een aanvullende therapie of geïntegreerd in een creatieve psychotherapie. Of detective roman of liefdesverhaal? welke lezing individueel geschikt is, vindt een ervaren therapeut in gesprek. Meer informatie: training wordt aangeboden door het gerenommeerde Fritz Perls Instituut (www.eag-fpi.com); Contacten worden geregeld door de Duitse Vereniging voor Poëzie en Bibliotherapie e.V. (www.dgpb.org); Literatuur: Hilarion G. Petzold / Use Orth (Hrsg.): Poëzie en therapie. Over de genezende kracht van taal (432 p., 29,80 euro, editie Sirius)

David Mitchell auf dem Harbourfront Festival (Maart 2024).



Elke Heidenreich, Alice in Wonderland