books
April 19, 2024

Hongerig voor het leven

De inwoners van de afgelegen eilandstaat Vanuatu zouden niet hebben gedroomd dat hun thuisland in de Stille Zuidzee literatuurgeschiedenis schrijft. En dat zijn ze te danken aan de bestsellerauteur Amélie Nothomb. Vroeger de archipel New Hebrides en stond onder de Frans-Engelse gemeenschapsregel. Amélie Nothomb stuitte haar per ongeluk: in 2003 stuurde een inwoner van Vanuatu de auteur een catalogus van oceanische kunst die door hem werd gepubliceerd. Ze kende de man niet en vroeg zich af wat zijn toewijding was: "Voor Amélie Nothomb, ook al weet ik dat het je niet kan schelen."

Nothomb bladerde door de catalogus en vond hem inderdaad saai. Maar haar interesse in Vanuatu was gewekt, ze bleef onderzoek doen en ontdekte dat er nooit enige honger was in de eilandstaat, die overwegend landbouw, visserij en toerisme is. "Vanuatu heeft me gefascineerd, omdat er veel overvloed is, mensen gebrek aan eetlust, streven, Vanuatu is een soort antipode voor mij, voor mijn honger", zegt de auteur. Ze heeft verschillende pagina's gewijd aan de archipel in haar nieuwe boek.

Zelfs de titel, "Biography of Hunger", is vreemd, verrassend. Bijna aanmatigend. Tot slot, Amélie Nothomb, geboren in 1967 in Kobe, Japan, dochter van een Belgische diplomaat, groeide op in welvaart. Hongerig? Weet ze waar ze over schrijft? "Ik ken vele soorten honger: chocoladehonger, het schrijven van honger, honger naar het leven, honger is de beste die er is." Vaak schiet de auteur zulke frasen af die knallen als champagnekurken. De provocatie, koket, vermoeiend, eng. Kun je haar geloven? In dit geval, ja. "Als kind had ik altijd honger, en mijn moeder zei ooit: 'Dat is een echte ziekte!' Ik vroeg me af of ik helemaal normaal ben, het kostte me een aantal jaren om te beseffen dat er mensen zijn die meer honger hebben dan anderen, deze honger is nooit gestopt, ik leef er heel goed mee. "

Amélie Nothomb heeft meer dan 60 boeken geschreven

Amélie Nothomb zit heel rechtop in haar stoel terwijl ze vertelt hoe ze het idee kreeg een boek uit haar eeuwig grommende maag te maken. Haar kantoor, een piepkleine kamer in haar Parijse uitgever Albin Michel, is donker. Honderden brieven aan de redacteur liggen achter het bureau, dat de auteur allemaal zelf beantwoordt - met de hand geschreven. Ze draagt een lange zwarte rok en een zwarte jas eromheen, die ze niet altijd opstijgt alsof ze onderweg is. Donker lang haar, de gezichtskleur bijna wit. Voor ons op het bureau staat haar nieuwe boek. Op de cover het gezicht van een vrouw, een mooi gezicht, het uitzicht dringend, een beetje verontrustend. Is zij het? "Natuurlijk", zegt Nothomb kortaf. Een snelle glimlach, slechts een paar seconden, nerveus. Op andere foto's draagt ze een grote zwarte hoed, haar lippen zijn felrood geschilderd. Haar fans vereren haar als een icoon.

De 41-jarige, die in Parijs en België woont, heeft al 17 boeken gepubliceerd, met iets minder dan 50 voltooide werken in de la. Met haar debuut, The Purity of the Murderer, belandde ze in 1992 prompt in een bestseller. Een roman over een cynische schrijver met een kanker en een slimme journalist doorspekt met vele dialogen - een typisch kenmerk van de boeken van Nothomb. Sommige van haar teksten zijn sterk autobiografisch, evenals het nieuwe boek over haar kindertijd en adolescentie.

Honger is, als je wilt, de hoofdpersoon in dit levensverhaal. Honger, die niet uit noodzaak wordt geboren, heeft niets te maken met gebrek, maar met begeerte, hebzucht, begeerte, gewilligheid. Honger als een vorm van bestaan, als een levenshouding. Het past heel goed bij noodritmen. Wanneer ze over zichzelf praat, zet ze een verbazingwekkend tempo neer, jaren vooruit racend in snelle beweging. Soms heb je het gevoel in een film te zitten, vol sterke, intense foto's zonder onscherpte. Het extreme, het excessieve is de rode draad in haar leven, ze kan er niets aan doen.

Een jeugd als een roadmovie

Haar nieuwe boek is geen gewone autobiografie, maar werkt in plaatsen zoals een script, met snelle cuts, veel dialogen. Amélie Nothomb, de dochter van de diplomaat. Opgegroeid in Japan, China, de VS, Bangladesh, Birma, België. Zes landen, zes levens. Ze zijn allemaal gecondenseerd tot ongeveer 200 pagina's: hartverscheurend, overdreven, dodelijk bedroefd, euforisch, meedogenloos. De 'overhonger', zoals ze het noemt, vergezelde Amélie al tijdens haar jeugd in Japan. "Ik heb heel veel snoepjes gegeten - zo is het vandaag en natuurlijk houd ik ook van Belgische chocolaatjes." Ze geeft niet om gezond eten, zegt ze.

Een andere jeugdzonde is champagne. Haar ouders gaven gesofisticeerde recepties, op een gegeven moment vertrokken de gasten en lieten de halfgevulde champagnefluiten achter.Perlende perfectie, dacht en dronk Amélie samen met haar vier jaar oudere zus Juliette. En haar ouders? "Ik had totale vrijheid, zolang ik uitstekende cijfers mee naar huis nam." Dat deed het bliksem-slimme kleine monster. Toppunten voor chocolaatjes en mousserende wijn.

Toen Amélie acht jaar oud was, verhuisde het gezin in 1975 van maoïstisch China naar New York. Een groter contrastprogramma is moeilijk voorstelbaar, Amélie's levenshonger kreeg nieuw voedsel. Jaren gingen voorbij als in bedwelming, concerten, musicals, restaurantbezoeken, Amélie vermaakte zichzelf. En weet tegelijkertijd dat hun geluk slechts een beperkte vervaldatum heeft. Het lot van diplomatieke kinderen. Een jeugd als een roadmovie. Misschien heeft haar honger naar het leven ook te maken met haar vroege ervaring, dat niets permanent is en het volgende vaarwel altijd aanstaande is - een leven in mentale doorgang. Amélie Nothomb zegt vandaag dat ze geen wortels heeft. Het extreme, het excessieve, is de rode draad in hun leven

Op haar elfde verhuist het gezin naar Bangladesh en Amélie beseft wat honger eigenlijk is, levensbedreigend en verschrikkelijk: "Deze ongelooflijk magere lichamen (...) waren als een klap in mijn maag," schrijft ze. Twee jaar later wordt ze ziek van anorexia: voor het eerst wil ze de honger overwinnen, om een hongerkunstenaar te zijn - een protest tegen haar eigen lichaam, dat borsten en rondingen had ontvangen die haar niet bevielen. Ze eet niet voor twee en een half jaar. En vervangt hun honger naar voedsel met lettershonger. Een dik woordenboek dat ze van A tot Z bestudeert, bij binnenkomst. Amélie Nothomb, de geobsedeerde, die geen dingen doet in twee helften, zelfs niet bij het lezen van een encyclopedie.

Het duurde jaren voordat ze haar voeding terug kreeg, zegt de auteur. "Vandaag, als ik honger heb, eet ik graag met mijn vrienden, omdat ik de slechtste kok ter wereld ben." De auteur lacht, en deze keer klinkt het gelukkig. Heeft ze met haar ouders over haar ziekte gesproken? "Moeilijk", zegt Nothomb. Zou het kunnen dat de dochter van de diplomaat is opgegroeid in een familie van displacers? "Tenminste, we hebben de neiging om te verslaan, te ontkennen, problemen."

Amélie Nothomb schrijft altijd vroeg in de ochtend - vergezeld van sterke thee

Ze stopt zelf in haar boeken, schuilt in de steeds nieuwe lus van haar verbeelding. Op 17-jarige leeftijd werd ze gedreven door een honger naar schrijven, sindsdien heeft ze het ene boek na het andere geproduceerd. Haar 'biografie van de honger', zoals al haar teksten, werd geschreven in de vroege ochtenduren naast een kruik van een halve liter sterke Keniaanse thee. Eerder heeft ze niet meer dan drie of vier uur geslapen, meer, zegt de auteur, kan het niet. Wake honger. Dat past in de angstige spanning die haar bijna altijd vergezelt, zegt ze.

De 'Biography of Hunger' is een heel persoonlijk boek. Je zou kunnen denken dat Nothomb de sluier, zijn mysterieuze aura, een poosje wil luchten. Of? De auteur wendt af: "Het kan me niet schelen of ik mysterieus ben of niet, ik ben er hoogstens in geïnteresseerd mezelf beter te begrijpen." Heeft ze ooit nagedacht over psychoanalyse? "Ik wil dat niet doen, het zou veel werk zijn, en ik zou helemaal niet van de bank af kunnen komen, en wie weet of ik nog steeds de drive zou hebben om te schrijven."

Amélie Nothomb staat op. Ze moet dringend nu gaan, zegt ze. Nogmaals haar korte, nerveuze glimlach. En ze is de deur uit. Het is twaalf uur 's middags. Etenstijd.