Nieuw leven voor oude kleding
De Fajardo-markt in Maputo is als een enorme inloopkast - een labyrint van smalle straatjes; Jeans, T-shirts, beha's, slips, avondkleding en trouwjurken, alles hangt strak. Het is heet, stoffig en rommelig, een uitdaging voor de zintuigen. "We houden van deze sfeer", zegt Nelsa Guambe, 26, lachend en vist in een blauwe jurk met fijne witte stippen van een kniehoge kledingberg. Ze trekt het over haar T-shirt, het is veel te groot en reikt tot aan haar enkels. Maar haar tweelingzus Nelly is verrukt: "We kunnen het geweldig doen."
De twee zussen gaan bijna elk weekend winkelen. Ze begroeten rechts en links, maken grapjes met de dealers, ze kennen alle uithoeken van de markt. "Aangezien we kunnen denken, dragen we tweedehands kleding", zegt Nelly. Vroeger kwamen hun ouders hierheen, ze waren leraren, maar het geld dat ze verdienden was alleen genoeg voor gebruikte kleding. "We hebben het nooit vernederend gevonden om de kleding van mensen aan te trekken", zeggen ze allebei. Integendeel. De boodschappen met haar moeder waren een avontuur voor haar. "We hebben dit enthousiasme behouden", zegt Nelsa. "Wij zijn jagers, altijd op zoek naar verborgen schatten."
Een paar jaar geleden begonnen de zusters de tweedehands kleding van de Fajardo-markt opnieuw te ontwerpen. Ze maakten hun eigen creaties en ontvingen zoveel complimenten dat ze twee jaar geleden besloten om van hun hobby een bedrijf te maken. Ze richtten het vintage modemerk "Mima-te" op - en geven Europa nu de kleding die naar Afrika komt op vaak dubieuze kanalen uit het westen.
Omdat veel hulporganisaties, in wiens containers we onze oude kleren in Duitsland gooien, deze doorverkopen; niet om zichzelf te verrijken, maar omdat ze de opbrengst in hun hulpprojecten steken. De kleding gaat naar Afrika, in 2012 had de invoer een waarde van meer dan een miljard dollar. In veel landen kan geen lokale textielindustrie bestaan; tegelijkertijd geven de geïmporteerde kleding de lokale bevolking werk - als een dealer of kleermaker of, zoals bij Nelly en Nelsa, als ontwerpers.
Nelly denkt dat je iets kunt maken van de gestippelde blauwe jurk. Wat ze nog niet weet, beslissen ze later met haar kleermaker. "Soms geven we gewoon om details, zoals mooie knoppen," zegt Nelsa. Ze zwaaien naar de verkoper, onderhandelen met hem, dan landt de jurk voor een spotprijs met een dozijn anderen in haar schoudertas, de goedkoopste kost slechts tien cent.
Er zijn slechts een handvol kleermakers aan wie Nelly en Nelsa hun ontwerpen toevertrouwen. Haar favoriet is Domingos Alisene, een goedaardige oudere man die in een zelfgemaakte golfschuur voor zijn oude, voetbediende naaimachine zit. Wanneer hij de twee zussen ziet, schijnt hij over zijn hele gezicht. "Ze zijn als dochters voor mij", zegt hij. En zijn beste klanten. Haar opdrachten helpen hem zijn uitgebreide gezin te voeden. Nelly en Nelsa waarderen op hun beurt het snelle en precieze werk van Alisenes.
Op de snijtafel spreiden ze hun nieuw aangeschafte kleding en raadplegen. "Onze ontwerpen zijn voornamelijk gebaseerd op onze eigen smaak", zegt Nelly. "Jong, vrouwelijk, kosmopolitisch." Mode is hun hobby, ze komen niet uit de ontwerpindustrie, maar hebben politieke en ontwikkelingswetenschappen gestudeerd en werken in de hoofdbaan voor een hulporganisatie. Maar ze hebben een goed gevoel en lezen modebladen en blogs.
Ze willen een zwarte satijnen jurk splitsen en deze combineren met de transparante bovenkant van een andere jurk. Ze willen alleen de blauw-witte polkadotjurk veranderen: de zoom iets afknippen, de mouwen afsnijden en de taille benadrukken. De kleermaker knikt en markeert de veranderingen met een krijtje. "Het zou zonde zijn om deze prachtige stukken weg te gooien", zegt Nelsa terwijl ze de stof soepel strijkt.
Tweedehands kleding maakt ongeveer de helft uit van de textielimport in Mozambique. Tussenpersonen sorteren kleding in de haven van Maputo volgens hun type en kwaliteit, binden ze in balen van tien dollar en verkopen ze aan de marktmensen. Wat ze niet kunnen verkopen, wordt verbrand in de prullenbak. "Recycling is nog steeds een vreemd woord in Mozambique", zegt Nelsa. Haar zus Nelly knikt instemmend. De twee zien zichzelf niet alleen als modeontwerpers, maar ook als activisten. Haar mode is ook een uitdrukking van haar ecologische en sociaal-politieke houding. "Veel kleding wordt gemaakt in lagelonenlanden, een seizoen gedragen in de ontwikkelde wereld en vervolgens gedeporteerd naar Afrika," zegt Nelly. "Het kan niet zo zijn dat Mozambique als een dump van de wereld wordt beschouwd." Daarom wil "Mima-te" deze gebruikte kleding als nieuw product weer op de markt brengen.
39, een freelance correspondent in Afrika, lachte zelden zo veel in haar onderzoek als met de Guambe-tweeling, wiens vreugde in het leven haar gewoon aanstekelijk maakte.
© Sarah RubensdörferOm de paar maanden organiseren de zusters een modeshow. Soms in een cultureel centrum; Vandaag hebben ze uitgenodigd voor een particulier verkoopfeest bij hen thuis. De twee delen een appartement in het centrum van Maputo, gelegen op de bovenste verdieping van een verouderende wolkenkrabber, met uitzicht op de baai van de Indische Oceaan en de met palmen omzoomde straten van de subtropische metropool.
Op de grote tafel in de woonkamer staat een karaf rode wijn, het is ontspannende elektronische muziek, de deur staat open. De kleding is bewerkt, gewassen en gestreken op een metalen staaf. Geen teken van muffe tweedehands mof. Beetje bij beetje werken vrienden en kennissen, Mozambikanen en jonge Europeanen in Maputo. Terwijl de mannen praten, kijken de vrouwen nieuwsgierig naar de nieuwste modellen. Emma Norrstad, een jonge Zweed die momenteel stage loopt bij de ambassade in Maputo, past de zwarte satijnen jurk met de transparante top aan. Iedereen is het erover eens dat ze er geweldig uitziet. Ze is er echter niet alleen enthousiast over: "Het is geweldig om een uniek, milieubewust stuk te dragen, en elke jurk heeft zijn eigen verhaal."
Nelly en Nelsa knipogen naar elkaar. "Vooral Europeanen zijn dol op de vintage look en het recyclingconcept", zegt Nelsa. Gewoon via mond-tot-mondreclame, de tweeling verkocht ongeveer 60 jurken in het eerste jaar. Omdat een aantal klanten hun vriendinnen erover hebben verteld en foto's op de sociale netwerken hebben gepost, is de omzet in 2013 sterk gestegen, zeggen de twee - een beetje overweldigd door hun eigen succes.
Om aan de groeiende vraag in Europa te voldoen, hebben ze hun kleding onlangs online verkocht (www.mimate.bigcartel.com). Omdat postkantoren en douane in Mozambique langzaam, onbetrouwbaar en duur zijn, sturen de zusters een pakket met de hele collectie naar een vriend in Berlijn, die vanaf daar de verkoop afhandelt. Hiermee wordt de cyclus afgesloten, zegt Nelly: "De kleding keert terug naar Europa en begint daar een nieuw leven." Nelsa lacht: "Misschien zullen mensen ze ooit terugsturen naar Mozambique in hun oude kledingcollectie."
Een nieuw leven voor oude kleding
De manier van oude kleren
Elk jaar belandt meer dan 750.000 ton gebruikte kleding in collecties oude kleding in Duitsland. Veel containers zijn gemarkeerd met het logo van hulporganisaties. Dit betekent echter niet dat alle oude kleding gratis wordt uitgedeeld aan de behoeftigen. Het leeuwendeel is verkocht. Voor non-profitorganisaties en kerkelijke organisaties gaan deze inkomsten naar sociale projecten. Maar er zijn ook oplichters. Het landelijke netwerk "FairWertung" (www.fairwertung.de) biedt informatie over het herkennen van dubieuze kledingverzamelaars. De containers worden meestal opgehaald door bergingsbedrijven. Een ton gebruikte kleding is ongeveer 300 euro waard. Maar iets minder dan de helft is goed genoeg voor de tweedehandsmarkt, de andere helft zijn vodden of afval. Tot 60 procent van de oude kleding wordt verzonden naar Afrika, naar landen als Mozambique - ondanks een stabiele economische groei van ongeveer zeven procent is het nog steeds een van de armste landen ter wereld, met een op de vier Mozambikanen werkloos. Hoewel tweedehands goederen werk creëren voor dealers en van kleermaker veranderen, maar moeilijk vanwege het overaanbod van goedkope kleding, de bouw van een lokale textielindustrie.
