Het speelse
Het kind zit op de rand van het podium. Men was er niet op voorbereid. Een kind dat niet één is. En zijn blik, die er niet één is, doet iemands bloed koud worden, zo indringend is hij. Het kind spreekt met een stem die niet van hem is, en het kind ademt, maar het kan dat helemaal niet doen. Het enige dat telt is deze kleuterschool, maakt Suse Waechter, de vrouw die achter hem staat. De poppenspeler. Als toeschouwer kun je deze pop zien en begrijpen: het is een pop. En je ziet Suse Watcher en weet: ze speelt deze pop. Maar er gebeurt iets. Het kan niet precies worden gezegd wanneer en hoe: beide samenvoegen. Er verschijnt een gescheiden wezen, twee worden één, halverwege mens en wezen. Dat is de kunst. Zo'n pop irriteerde. Het publiek met een abonnement zit in rij 17 van het Thalia-theater in Hamburg en is verrast. Zelfs verontwaardigd ging men niet naar de poppenkast, maar naar de T-h-e-a-t-e-r.
Maar het uitglijden op de stoel wordt enthousiasme, een intenser contact met wat er op het podium gebeurt. Heel leuk. Een voormalig gevoel met krachtige hedendaagse proporties. Dat creëert Suse Waechter. Dat is wat hun poppen doen. Ze moest worden overgehaald totdat ze over dit portret kon beslissen. Ze zou niets interessants te zeggen hebben over haar kunst, zei ze. Niets slims. De 39-jarige is de enige poppenspeler die haar vaardigheden op grote podia in Duitsland toont. Waechter speelt in het Theater am Turm in Frankfurt, in de Volksbühne Berlijn, in Basel, Graz en in de Thalia in Hamburg. Vorig jaar gaf ze zelfs een paar van haar poppen aan het festival van Salzburg.
Ik ben teveel D-trein voor poppentheater voor kinderen.
Suse Waechter is er een waarin je nooit moet denken aan een reizend theater, aan onhandige poppen in een schattige setting, aan gescheurde kinderogen en "Are you all there?". Speelt ze met zulke verwachtingen? en blaast het om onze oren. "Ik ben veel te veel D-trein voor poppentheater voor kinderen," zegt ze. Er is niets liefs aan haar wezens. Nachtmerrie maskers zijn. Bevroren mentale toestanden soms, eng realistisch. Karikaturen van onszelf. De poppen kunnen Brecht of Dürrenmatt of Wagner zijn. Of revue. Het kostuum veranderen in Turandot? Maker van de winkelwerelden? dan in? Peer Gynt?. Hun ongeveer 250 poppen zijn Waechters Ensemble, verpakt in tientallen dozen en gehuisvest in verschillende kelders. Er is geen ruimte in haar appartement in Berlijn-Prenzlauer Berg.
Niet ver van huis, in de Ernst Busch-dramaschool, nog verder ten oosten van de stad, toont Suse Waechter haar hele fonds. Alles begon hier, kort na de beurt. Klein en delicaat verschijnt de kunstenaar tussen haar schepsels, die ze uitspreidt over de vloer, hangend over hangers, sappig, alsof ze dood is. Ze toont de Rijn-dochters uit de "Ring van de Nibelung", een substantie zo lang als schoolkinderen, en de kleine Prehistorisch, wie heeft ze als laatste gebouwd? "Dat was een droom van mij", een ruig, rood gezicht.
Suse Watcher in blauw T-shirt, jeans en slippers, verliest zich in haar wereld, duikt. Inpakken, hier iets rechttrekken, iets daar gladstrijken. Kom nooit op een punt. Heel anders dan wanneer ze op het podium staat. Als gerommel, greint, raast ze door het landschap. Krachtig: In haar stukken verwent Suse Waechter onze verwachtingen van het poppentheater met haar heldinnen, de schrijver Elfriede Jelinek. Wat hebben Suse Watchers en Muhammad Ali nog meer gemeen? Ambitie en assertiviteit Meestal in de schaduw van hun poppen en toch vooraan. Zij is het speelse, het speelse. In haar stuk "Heroes of the 20th Century" speelt bewaker Trotsky, Lenin, de Dietrich en Marilyn Monroe, terwijl Hitler haar "vliegtuigen in de maag" van Herbert Grönemeyer zingt. Een totaal van 60 poppen maakt ze perfecte kopieën van echte mensen, kijkers ontmoeten hun dialecten precies, hun toonhoogte, hun lichaamstaal. Werkt ze in veel scènes tegelijkertijd met twee assistenten aan een pop? de ene leidt de armen, de ene borst en het hoofd, de andere regelt de voeten. De poppen zijn slechts 40 centimeter lang. Meestal neemt Suse Waechter het grootste deel over? spreek, hoofd en midden. "Ik wil dat de poppenlichamen zo complex mogelijk bewegen, maar dat kun je niet als individu doen, maar door haar de stem te geven, heb ik de meeste macht over de pop."
Poppen krijgen een verhaal, een ziel
Dus gaat het om macht? In het spel? Daar kun je twee verhalen over vertellen. Eén: Suse Waechter heeft twee oudere broers. "Als ze in de rivier vingen, bouwde ik een kleine hengel met een kleine haak eraan, ik wilde alles in het klein hebben." Je zou ook kunnen zeggen: anders. Het tweede verhaal: Suse Waechter zegt dat de mythe van Pygmalion uit Homer's Odyssey haar diep raakt.Het is de aflevering van een beeldhouwer die een vrouw schept en tot leven brengt door zijn liefde en de goden smeekt. "Een wezen dat voor je leeft", zegt Suse Waechter, een ogenblik luisterend naar haar zin, "ik wil ook dat mijn sculpturen tot leven komen, ze tot leven brengen, dus ik identificeer me absoluut met dit verhaal."
Suse Waechter wilde geen actrice worden. Omdat ze niet durfde. En: "Omdat ik toen heel jong was." En: "Ik was meer een provinciaal meisje." Suse Waechter liep stage als theaterkunstenaar in het Erfurt Theater nadat hij was afgestudeerd aan de middelbare school. En na de val van de muur huurde ze Salomé in bij het reizende circus en ontdekte hij samen met hem het westen. Ze zocht naar de nabijheid van kunst, maar op de een of andere manier maakte ze haar ook bang. Ze hield het liever bij het vaartuig, op de achtergrond. Je moet toestaan dat wat ze je vertelt voorbij te laten gaan, want later komt de cruciale passage: "Ik ben gewoon meer van een papegaaitype, een navolger", zegt Suse Waechter. "Ik houd ervan om stemmen en dialecten te maken, ik hou ervan mezelf in dieren of mensen te veranderen, en als het op acteren aankomt, moet je zoveel van jezelf laten zien." Ze solliciteerde naar de poppenspelafdeling. Ze ontmoette Tom Kühnel, die studeerde in de regie. Sinds hun studie wonen en werken ze samen. Zelfs haar eerste stuk samen was een poppenspel. Ze bouwde elk van haar poppen zelf en heeft ondertussen complexe bewegingsmachines gemaakt.
Hoeveel mensen hoeveel Suse Waechter zit er in elke pop? Denkt ze. Voor elke constructie doet ze anatomische studies. Benieuwd hoe het personage later op het podium moet blijven. "Ik probeer de consistentie van het lichaam te simuleren, meestal met schuim. Mijn poppen moeten een kreukelzone rond hun skeletten hebben. Hout zou een notenkrakereffect voor mij hebben." Ze springt op, maakt "Augsburger Puppenkiste" om te verduidelijken wat ze bedoelt: wordt geleverd met een labbig-fedrigem-uitrusting op een, het hoofd licht hellend en laat een paar keer haar onderarm achter als een bijl; zij is de perfecte staande pop. Dan schudt ze zichzelf terug in Suse Watcher. "Nee, het klassieke poppentheater is niets voor mij."
Poppen kunnen ook boeien zijn.
Ze zegt dat ze altijd het uitzicht van buitenaf in haar hoofd heeft. Van bewegingen, scènes en sequenties. "Net als een stripkunstenaar noem ik dat gezichtsvermogen, ik weet hoe de scène kan werken vanuit de timing en de bewegingen." Slechts soms gebruikt ze een videocamera om zichzelf te helpen vanuit het perspectief van de kijker. Maar Suse Watcher in elke pop? "Ik ben geen esoterisch." Dat is bijna uitdagend. Iemand anders zal een goed antwoord op de vraag vinden. "Suses-poppen," zegt Jürgen Kuttner, "zijn net zo complex als ze zijn. Mooi en verontrustend, kinderlijk en brutaal." Waechters stukken zijn nooit pure poppenproducties. Ze wil gewoon de theatergrenzen doorbreken, haar bizarre wezens de grenzen van hun kunstvorm laten overschrijden. Of, zoals ze zegt, een beetje omslachtig, "
Reanimeer de mogelijkheden van de maskerade en verrijk daarmee het spektakel. "De acteurs communiceren met de poppen in dialoog, ruzie, vechten met hen, en het publiek weet niet echt waar het moet kijken: op de man, de pop of dit een beetje energiek persoon erachter, anticiperend op de bewegingen van het hele lichaam, gebeurt het soms dat Suse Waechter onbegeleid is, en nu doet ze dat zelfs graag. "Poppen kunnen ook boeien zijn, ik geef mijn handen weg aan de poppen en dat is een beperking. Zoals bokshandschoenen drinken. "
Wat is ze echt? Actrice en poppenspeler? Puppet maker? Puppenanimateurin? Puppeteer? Goede vraag, zegt Suse Waechter nadenkend, zich even terugtrekkend. Ze steekt een sigaret op. Korte trein, rug gestrekt, de grote ronde ogen opengescheurd. Haar stem wordt weer diepgaand: "Ik hou er niet van mezelf te noemen", zegt ze. "Ik hou van de programmanota 'animatie' in plaats van 'poppenspel' omdat animatie of soul-busting 'dichterbij komen' betekent wat ik wil doen, dus uiteindelijk ben ik zo tussen de stoelen. "
Een beetje in de schaduw, maar aan de voorkant
Je zinnen draaien, winnen aan zelfvertrouwen? maar aan het einde is er nog een schop in de afgrond. De watcher-strategie: diep stapelen, diep. Er zijn veel van die zinnen waarmee ze zich terugtrekt. Dat is wat ze graag doet. On- derstatement. Licht uit, finish. "Ik stopte waarschijnlijk bij de poppen," zei ze ooit, bijna trouwens. Zo'n zin loopt vast. Omdat hij niet zo goed past bij deze sterke vrouw op het podium. Maar op een gegeven moment snap je het: de voogd zinnen hebben een betekenis. Ze beschermen. Dus niemand kan iets doen. Dat is aardig voor haar. En ze kan in vrede verdergaan. Een klein beetje in de schaduw. Maar ook aan de voorkant.
