Pelgrims: zoeken naar betekenis boven de Alpen
1e gebod: je moet genieten
Ontwaken: 's morgens om acht uur in het Riemannhaus. Ernaast stijgt de 2308 meter hoge zomersteen
Voordat het serieus wordt met het geloof, neemt Georg nog een laatste keer de gentiaan. Hij neemt een slokje. Hoesten. Zuchten. En zet de fles terug op de kast. Hij is klaar. Voor de dag, de weg en op de een of andere manier voor de Here God. Als een massieve walvis werpt zijn lichaam zich in de lawaaierige zee van mensen in de gang van de berghut. Binnen de volgende seconde is hij weg.
Ik staar hem na. Dan op de thee in mijn hand, die mij opeens vreemd ascetisch lijkt. En merk opnieuw op: ik heb echt geen idee.
Het is de eerste bedevaart van mijn leven. Mijn geloof was tot nu toe protestants-nuchter, mijn relatie met God pragmatisch-afstandelijk, mijn idee van de pelgrims vaag tot cliché-beladen: eenzame paden door dorre landschappen. Stille mensen. Meditatie, contemplatie en een stil gebed om de paar mijl. En nu zit ik hier, in het Oostenrijkse Riemannhaus aan de rand van het Steinerne Meer bij Salzburg, op 2177 meter hoogte en voel ik me op het Oktoberfest net voor de avondklok. De lucht brult van het lachen en de verwarring van stemmen, bacon wordt ingewisseld voor bergkaas, Ulmer richt zich tegen mobiele nummers in Salzburg.
En temidden daarvan, Georg, 53, klarinettist van de Trachtenkapelle Maria Alm en gedurende vijf jaar de voorloper van de Almer-bedevaart, probeerde hij me gewoon uit te leggen waarom deze dag het ongeëvenaarde hoogtepunt van het jaar is voor hem en de andere muzikanten: "Een soort, natuurlijk, we spelen tussendoor, en als voorloper moet ik mijn weg vinden over de bergen, maar je zult nergens zo'n gemeenschap vinden! En samen verliest het zichzelf gemakkelijker."Vervolgens pakte hij een heupfles uit, vulde hem en stopte hem weer in zijn borstzak - als dat genoeg was om te voorkomen dat hij hem sloeg.
Het is zeven uur 's ochtends, de beurs begint over een uur, maar ik heb de belangrijkste pelgrimregel al geleerd: Zoeken naar betekenis kan leuk zijn.
2e gebod: je moet de massa waarderen
ChroniquesDuVasteMonde auteur Kristina Maroldt in het Kärlingerhaus
Mijn dag begon midden in de nacht. Om drie uur had ik het pensioen verlaten in de Oostenrijkse Maria Alm aan de voet van het Steinerne Meer. Achter mij een paar uur slaap, voor mij de oudste bedevaart van hoge bergen in Europa: 32 kilometer en 1500 meter hoogte door bossen en kloven, over weilanden en rotsen. Het eerste doel moet het Riemannhaus zijn, om acht uur begint de bedevaart met een mis. Dan willen we over het hoge plateau van de Steenzee naar het noorden trekken, via Funtensee en Kärlingerhaus naar Königssee aan de Beierse kant afdalen en na de avondafsluiting in de bedevaartkapel St. Bartholomä terugkeren per boot en bus naar Maria Alm.
Het is de poging tot een voorzichtige toenadering. Religie en ik - dit is een heel intiem stel dat in de loop van de tijd is uiteengevallen. Onze laatste ontmoeting, met Kerstmis drie jaar geleden, zorgde er eindelijk voor dat ik het contact verbrak: slechtgehumeurde massa's, neppe vroomheid, een vermoeide, weeklagen. Moet het geloof even hartstochtelijk worden afgeroomd als file-files? Wat heeft dat met mijn leven te maken? Deze bedevaart is daarom een experiment: Kan ik de komende 15 uur iets vinden dat me opnieuw zal inspireren voor religie, voor God en geloof?
Natuurlijk had ik niet gedacht aan de bedevaart op de nachtelijke pensioenparking. Maar precies dat rolde nu naar me toe. Oud en jong, luidruchtig en half in slaap, ze gooiden ze allemaal weg alsof ze aan de vuilnistafel naar de taxi's waren, die ons naar de via ferrata in de richting van het Riemannhaus zouden brengen. Hoe kun je verlichting vinden als je de wegwijzers achter een muur van anoraks niet eens herkent? Maar toen, na een uur klimmen, stopte ik om naar de vallei te kijken - en kon mijn ogen niet geloven: de menigte was veranderd. Een gigantische, stille slang van licht kronkelde nu door de duisternis de berg op. Talloze koplampen versmolten tot een enkele stralende band, van de laatste lantaarns in de vallei tot de ene heldere vlek hoog daarboven die de bestemming van onze eerste etappe zou worden: het Riemannhaus. Ik keek en vroeg me af, kippenvel op mijn rug. Halve eeuwigheid. Pas toen de hemel bleek werd aan de horizon, gingen de lichten uit, de magie vervaagde, kon ik mezelf afscheuren. Ik ging door.
3e gebod: je moet bij je overtuiging blijven
De Maria uit een kerk in de Boven-Palts wandelt mee
Pilgrim Jam, en ik in het midden. Nou, geweldig. Het is pas negen, we hebben net het Riemannhaus verlaten, het meest vermoeiende deel ligt nog voor ons: de kruising van het Steinerne Meer. Maar ik zit vast tussen spookachtige windbreakerdragers en bijgesneden tieners, voor mij de houten kaphandschoenen van een beeld van Mary ter grootte van een rugzak. Ik zou graag willen weten waarom hij het beeld draagt samen met de man die de Madonna in een Kraxe op zijn rug draagt. "Zodat de kinderen in onze gemeenschap weten dat we op bedevaart zijn!" Normaal staat het standbeeld in een kerk in de Boven-Palts. Alleen wanneer de groep pelgrims onderweg is, naar Altötting of net over het Steinerne Meer, zal hij een Kraxe vastmaken met de Maria op de schouders. Ik kijk Maria in haar houten ogen. Ik hou van het idee om zijn overtuiging zo duidelijk bij zich te dragen - ongeacht hoe zwaar het weegt en hoeveel het de neus kan raken. Zou ik ook durven? Geen idee Ik weet niet eens zeker welke boodschap ik ooit op mijn rug zou krijgen!
Het pad over het hoogplateau is smal. En verraderlijk. Scherpe randen rotsen lijn het rechts en links, van een afstand lijken ze eigenlijk op een enorme kolkende zee. Het strekt zich kilometers ver uit tot de horizon, en de Schönfeldspitze rijst in het midden op als een eiland.
Nogmaals voel ik me geïrriteerd dat ik een half uur eerder niet ben weggelopen. Dus ik zou de weg alleen voor mezelf hebben! Aan de andere kant had ik het zonder de bergmarkt moeten doen: Honderden pelgrims, gehuld in een monumentaal schilderij op de rotsen rondom het Riemannhaus. Precies in het midden: houten kruis, pastoor, traditionele kostuumband. En de 28-jarige Annelies uit Altötting, een brunette pelgrim-babe met een baseballcap en zonnebril, die het landschap kort maar bondig samenvatte: "Een waanzin!" Tussen Kyrie en voorbede stelde ze me snel voor aan haar schoonmoeder - en haar nieuwe pelgrimsvriend Sepp. "Hij komt uit onze naburige stad, maar we hebben elkaar gisteren leren kennen tijdens de beklimming en sindsdien lopen we samen." Sepp, nog steeds een beetje bleek onder zijn bergbeklimmende kleur, voegde er een grijns aan toe. Niet alleen gingen ze op bedevaart, maar ze hadden de nacht al samen doorgebracht in het Riemannhaus: "Behoren eraan." Toen stopte het gesprek, de drie wilden meezingen. Ze kenden alle oude hymnes eigenlijk uit hun hoofd. Ondanks de kater en voor de hand liggende wereldlijkheid.
ChroniquesDuVasteMonde auteur Kristina Maroldt
Misschien, ik denk nu in de file, moet ik zo'n spirituele kwestie natuurlijk als een voorbeeld nemen - tegen de twijfels thuis. Maar het effect zou niet zo teleurstellend teleurstellend zijn als de wijn uit de laatste Italiaanse feestdag, die in enthousiasme vak voor vak naar Duitsland reed - om te ontdekken dat hij daar fader smaakte dan op het strand van Luigi?
4e gebod: je moet de weg vertrouwen
Het is middag. De zon brandt. Bijna twee uur marcheren en zien we rotsen, niets anders dan rotsen. Zo nu en dan flitsen een paar bloemen, zoals verspreide wijsneuzen, in het steengrijs: alpenstruik, gentiaan en zilveren distels. Tussendoor kijkt een slaperig kauwend bergschaap naar onze trein.
Ik zou ook willen stoppen. Beter nog, zet me ergens in de schaduw. Maar er is geen schaduw. Alleen licht. En als ik de rest van de dag niet in deze hitte wil broeden, moet ik blijven lopen tot het gemakkelijker wordt. Levenswijsheid als fysieke ervaring - geen enkele psycholoog zou een effectiever coachingconcept kunnen bedenken.
Goed doel: veel jonge stellen en kliekjes gaan wandelen
Langzaam realiseer ik me waarom dit pad al meer dan 400 jaar zo fascinerend is. Oorspronkelijk vertelt slechts ongeveer een dozijn bedevaart, vertelt de 72-jarige Hedwig, die veel sneller klimt dan ik met hun felgekleurde wandelstokken als ik over de stenen. Mensen wilden je bedanken dat je de pest bent bespaard. Tegenwoordig trekken jaarlijks tussen de 2000 en 3000 mensen de bergen over - altijd op de zaterdag na Bartholomew's Day. Als berouw, meditatie, time-out of gewoon omwille van de traditie. De motieven zijn net zo verschillend als de pelgrims zelf. "Ik ga bijvoorbeeld mijn buurman weer gezond maken", legt Hedwig uit, "omdat ze kanker heeft."
Ik zwijg, mijn pelgrimmotief lijkt me vreselijk banaal. Hoe naïef is mijn Saul-Paulus-experiment. Hoe moet zo'n korte manier me een plotseling gelovig persoon maken?
Descent. Eindelijk. De eerste boom die schaduw geeft, het eerste straaltje dat de voeten koelt. Op de Funtensee zou de Almsegen eigenlijk moeten beginnen: een groot evenement met een preek en een standconcert. Als ik daar een uur later aankom, is er geen muzikant meer te zien. Te laat Again. Verbazingwekkend kan me niet schelen. Daar heb ik Maria eindelijk voor ontmoet. Salzburg native, Way of St. James en "absolute pelgrim-fan". Zelfs in het dagelijks leven zoekt de 39-jarige elke dag naar een bijbel die hierover zegt en mediteert.
"Kunnen 32 kilometer ons veranderen?"Ik wilde haar leren kennen.Maria, die op reis was met een andere vrouw en een oude man, vertelde me toen haar pelgrimswonder: het was alsof ze vandaag betoverd was, zei ze, voortdurend kwamen zij en haar schoonzus te laat, zelfs naar de mis, op een gegeven moment zouden ze het gevoel hebben betwijfelde hele bedevaart. Maar toen ontmoetten ze deze oude man, volledig uitgeput van de hitte. Ze hadden hem water en glucose gegeven, hij voelde zich beter. "En raad eens wat mijn Bijbel zei vandaag!" - "Ik weet het niet." - "Je moet elkaar dienen!" Maria straalt naar me. "Wat ik je probeer te vertellen is, wacht maar af, er is voor elk wat wils, misschien niet wat je verwacht, maar je neemt altijd iets met je mee!"
5e gebod: Je moet je tijd nemen
Beatitude: De Funtensee wordt beschouwd als de koudste plaats in Duitsland. Op de bedevaart is hij de groene oase
Het wordt heter, mijn slapen kloppen en mijn knieën voelen bijna net zo wiebelig als de chocoladepudding die ik gisteravond extra als dessert heb besteld - je moet ervoor zorgen dat je energiereserves hebt. Maar ze zijn nu eindelijk opgebruikt. Met mijn laatste kracht dwaal ik langs de rijke groene bergholte op de Funtensee, het wateroppervlak glinstert als een luchtspiegeling. Ik sleep me onder de parasols op het terras van het Kärlingerhaus, laat me op een houten bank ploffen. Waarom doe ik dit?
Na twee appel spritzers en een groot stuk cheesecake voel ik me beter. Natuurlijk zijn de meeste pelgrims verder gegaan. Maar opnieuw heeft het tempo van mijn slak iets onverwachts goed: Voor het eerst op deze dag heb ik de weg voor mij. Hij leidt me eerst door een kloof waarin ik elk van mijn eenzame voetstappen echo hoor. Dan duik ik in een glinsterend magisch bos. Boomreuzen slingeren naast bergdennenkabouters, de stroom borrelt als een aangeschoten faun. Een flits tussen de sparren: de Königssee, alsof hij uit een andere wereld komt. Ik stap voor stap, kijk, luister, snuif. Sta me toe, zo dicht bij de finish, eindelijk de tijd die ik altijd eerder probeerde in te halen. Deze keer niet, omdat files of hitte me dwingen te wachten, maar expres.
En plotseling gebeurt het: Mijn gedachten worden zo gemakkelijk als de gentiaan van George nooit had kunnen doen. Het nadenken over pelgrimsmotieven verliest belang en het idee dat ik de dienst in St. Bartholomä zeker in dit tempo zal missen. Plots kan het me niet eens schelen wat ik als protestant moet doen op een aartskatholieke bedevaart met pastor, fanfare en Madonna-beelden. Ik heb het al gevonden.
Informatie over bedevaarten in Europa
Almer bedevaart. Elke zaterdag na St. Bartholomew's Day (24 augustus), 32 kilometer van Riemannhaus bij Maria Alm (Oostenrijk) naar St. Bartholomä am Königssee (Duitsland). Tickets voor verzending en busvervoer worden tijdens de bedevaart verkocht. Aankomst: met de trein naar Saalfelden of Bischofshofen, vanaf daar regelmatige busdienst naar Maria Alm, of met het vliegtuig naar de luchthaven van Salzburg, vanaf daar transfer naar Maria Alm (35 Euro / persoon). Accommodatie: Pension Struber, Griesbachwinkel 3, A-5761 Maria Alm, Tel. 00 43/65 84/77 62).
Informatie: VVV Maria Alm, Tel. 43/62 16/202 02 72 70, www.hochkoenig.at
Andere pelgrimsroutes in Europa
St. James. Netwerk van paden door heel Europa, allemaal leidend naar Santiago de Compostela (Spanje), dus eigenlijk kan iedereen weglopen van zijn eigen voordeur. Het meest bekende deel is het Spaans (Camino Francés), het leidt over een afstand van 755 kilometer van de Pyreneeën naar Santiago. Info: z. B. over www.deutsche-jakobusgesellschaft.de, www.jakobus-info.de
Frankenweg. Ook bekend als Via Francigena, de oudste westerse pelgrimsroute, meer dan 1650 kilometer van Canterbury (Verenigd Koninkrijk) door Frankrijk en Zwitserland via de St. Bernard Pass naar Rome. Informatie: www.viafrancigena.com (in het Engels). Boekentip: "Via Francigena" (Conrad Stein Verlag, 14,90 Euro).
Marie bedevaart. Midden-Europese tegenhanger van de Weg van St. James, 1000 kilometer van Czestochowa (Polen) via Leutschau (Slowakije) naar Mariazell (Oostenrijk), op de route zijn ook Krakau en Wenen. Boekentip: "Op de Marienpilgerweg" (Tyrolia, 19,90 Euro). St Francis. Ongeveer 500 kilometer lang volgt het de voetsporen van Franciscus van Assisi van Florence tot kloosters en plaatsen zoals Assisi tot Rome. Boekentip: "Franziskusweg" (Conrad Stein Verlag, 12,90 Euro).
Oecumenische bedevaart. Geopend slechts een paar jaar geleden leidt de weg meer dan 450 kilometer van Görlitz (Saksen) via Leipzig en Eisenach naar Vacha (Thüringen) in de voetsporen van de middeleeuwse handel Via Regia. Informatie: Tel. 036 43/50 28 97, www.oekumenischer-pilgerweg.de
Via Nova. Ook recent geopend: 250 kilometer van Metten in Beieren naar St. Wolfgang in Oostenrijk. Informatie: www.pilgerweg-vianova.de
hostels
Langs de weg van St. James zijn er talloze bedevaartherbergen, waarvan de meeste worden beheerd door kloosters of gemeenschappen. Reserveren is niet mogelijk, bedden worden toegewezen op basis van aankomsttijd, gratis of voor een kleine donatie.Vergeet slaapzak niet! Voor de overnachting heb je een pelgrimspas nodig (verkrijgbaar bij de Deutsche St. Jakobus-Gesellschaft, s.o.). De oecumenische bedevaart heeft ook een goed hostelnetwerk. Andere adressen voor goedkope pelgrimsaccommodatie in Duitsland bij de Kolping Society (www.kolpinghaeuser.de), de Association of Christian Hoteliers (www.vch.de) en de Christian Association of Young People (www.cvjm.de).
lezen
Pelgrims. Mooi geïllustreerd boek met verhalen over plaatsen en wegen in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland (Moewig, 14,95 Euro).
Op de weg van St. James. In dagboekvorm vertelt Paulo Coelho over zijn eigen wandeling naar Santiago de Compostela in 1986. Een klassieker voor pelgrimsliteratuur (Diogenes, 8,90 euro).
Begin met aankomen. De fascinatie van bedevaart beschreven in een verzameling historische en moderne bedevaartverhalen, van "Treasure Island" auteur Robert Louis Stevenson tot actrice Shirley MacLaine (Malik, 14,90 euro).
De droom van bedevaart. 14 beroemde bedevaartsoorden in Europa worden levendig beschreven. Met extra toeristische informatie en internetadressen (Diederichs, 19,95 euro). - Jakobswege in Duitsland. Kunsthistorisch geïllustreerd boek over de belangrijkste manieren van Jakobswege in Duitsland (Theiss, 29,90 Euro).
Pelgrims in Duitsland. Grote schatkamer voor praktische informatie, huidige adressen en specifieke tips (Merian, 8,85 Euro).
Ik ben vertrokken. De bestseller van Hape Kerkeling (Malik, 19,90 Euro).
meer
Beiers pelgrimskantoor. Organiseert reizen naar bedevaartsoorden wereldwijd (Dachauerstrasse 9, München, Tel. 089/545 81 10, www.pilgerreisen.de).
Eurovia. Oostenrijkse Pilgrim's Association met zeer informatieve website (www.eurovia.tv, Tel. 00 43/650 71/663 33).
