Het magische woord "zonder"
Als het om eten gaat, kan het niet schoon genoeg zijn. "Schoon eten" betekent in nieuw Duits de lovenswaardige trend om altijd vers voedsel te bereiden. Maar laten we eerlijk zijn: wie lukt dat eigenlijk altijd?
Waarschijnlijk weinig. Fabrikanten weten dit en beantwoorden aan de vraag van consumenten naar de grootst mogelijke natuurlijkheid door hun productetiketten "schoon" te houden: conserveermiddelen, smaken, alles dat in diskrediet wordt gebracht door potentiële klanten om welke reden dan ook, legitiem of niet verschijnen niet in de lijst met ingrediënten. In plaats daarvan wordt op de verpakking groot geadverteerd, wat gewoon NIET in zit.
Het assortiment voedingsmiddelen dat wordt geadverteerd als zijnde vrij van smaakversterkers, suikers, genetische manipulatie, kleurstoffen et cetera, groeit daarom voortdurend. Kort gezegd: de industrie heeft de zogenaamde "schone labels" ontdekt als een effectieve marketingtool - en is erin geslaagd om goederen te upgraden met "schone" labels tot moderne lifestyleproducten.
Wat vaak wordt vergeten: lang niet alles is schadelijk, wat uit het recept is verbannen. Iedereen die hiervan profiteert, is dus niet noodzakelijk de gezondheid, maar vooral de respectievelijke fabrikant, die meer geld kan eisen voor zijn "pure" aanbod. Voor de vermeende kwaliteitsfunctie "gratis" of "zonder" betalen klanten graag extra - vaak dubbele of zelfs driedubbele, de peilingen bevestigen keer op keer.
Het bekendste voorbeeld van de 'free from'-hype is de variëteit aan voedingsmiddelen die wordt verkocht met de belofte geen gluten of lactose te bevatten. In het verleden richtten fabrikanten van dergelijke producten zich alleen tot degenen die dit speciale assortiment echt nodig hadden vanwege allergieën of intoleranties - een gezond persoon kan immers gluten en lactose gemakkelijk verteren. De grote 'gratis' verpakkingetiketten suggereren intussen opzettelijk dat gluten (een eiwit dat voorkomt in granen zoals tarwe) en lactose (de natuurlijke melksuiker) schadelijke additieven zijn en dat het opgeven voor iedereen gezonder zou zijn.
Zelfs de plaatsing van het alternatieve assortiment in de supermarkt maakt deel uit van de marketingstrategie: het ligt meestal dicht bij de biologische producten - dit geeft het de schijn van bijzonder hoge kwaliteit en een gezondheidsbevorderend effect. Het feit dat deze speciale goederen aanzienlijk duurder zijn dan de conventionele, is nauwelijks merkbaar in deze omgeving.
En hoe zit het met additieven? Zijn ze niet echt gevaarlijk? Ongeveer 300 zijn geautoriseerd in de Europese Unie en moeten worden gemarkeerd met E-nummers op packs. Of ze je gezondheid kunnen schaden is soms in feite onduidelijk. Er zijn bijvoorbeeld aanwijzingen dat zogenoemde azokleurstoffen twijfelachtig zijn, en daarom moet op de bijbehorende producten de waarschuwing "kan invloed hebben op de activiteit en aandacht bij kinderen" zijn. De wens om al deze ingrediënten voor de veiligheid te vermijden, dus het is heel begrijpelijk.
"Vrij van afvalolie" heeft een vergelijkbare betekenis
Alleen: het voedsel met "schone etiketten" voldoet vaak niet aan deze behoefte. Volgens de consumentencentra is de slogan "zonder kunstmatige kleuren" bijvoorbeeld meestal waardeloos, omdat het moeilijk is om een duidelijke grens te trekken tussen "kunstmatig" en "natuurlijk". Aldus geteste chocoladepinda's die deze hint bevatten, zelfs een hele reeks kleurstoffen die gedeeltelijk - en absoluut juridisch - chemisch verrijkt waren met koper. Aangezien de azokleurstoffen in diskrediet zijn gebracht, zijn fabrikanten bovendien vaak op zoek naar alternatieven voor het kleuren van fruit en groenten. Zelfs als critici van deze procedure geen gevaar voor hun gezondheid zien, vinden ze het toch een waanidee: wanneer een kersenyoghurt gekleurd is met bietenpoeder, heeft het een hoogwaardig effect, zelfs als het nauwelijks kersen bevat. En goedkoop algenpoeder kan wasabi-pinda's een diepgroene kleur geven, hoewel er alleen sporen van Japanse mierikswortel in zitten.
Een andere natuurlijke suggestieve formulering is "zonder smaakversterkende additieven". En dat het vaak niet simpelweg betekent "zonder smaakversterkers", heeft een reden: meestal wordt het afgezien van mononatriumglutamaat, dat door de klanten wordt afgekeurd. In plaats daarvan wordt echter ook in biologische producten gistextract gebruikt. Voor de fabrikanten heeft dit het voordeel dat ze geen afschrikkende E-nummer op de verpakking hoeven te vermelden - gistextract (dat van nature veel glutamaat bevat) kan het als een "normaal" ingrediënt vermelden. Aangezien deze truc rond is geworden, mengen sommige producenten het concentraat van tomatensap in voedsel.Het verbetert natuurlijk ook de smaak. Bijzonder misleidend zijn de "vrij van" toezeggingen, als de fabrikanten zelf prijzen dat ze een stof hebben weggelaten die ze toch niet mogen gebruiken in het aangeboden product. Mini-pizza's, kant-en-klare spaghetti bolognese en ham salade worden aangeprezen als "vrij van kunstmatige smaken" - hoewel ze dat toch moeten zijn volgens de smaakregulatie. In feite zegt de verklaring zoiets als de belofte dat het voedsel "gegarandeerd zonder afvalolie" of "vrij van rattengif" is.
