Vrouwen in familiebedrijven - steeds meer opvolgers
Het is nog niet zo lang geleden dat het kwam Eva Vollmer in de krant over een rapport over Rheinhessen jonge vrouwen wijnmakers. Ze is niet gebeurd. Eerst was ze geschrokken. De 36-jarige van de boerderij van haar ouders heeft tenslotte een zeer geprezen wijnhuis gemaakt, haar wijnen zijn tot ver buiten de grenzen van de regio bekend. Maar dan, zegt Eva Vollmer, vond ze het een goed idee dat ze niet langer de vlaggenschepenkweker was. "Ik ben daar lang voor teruggebracht." Nu is ze gewoon een vrouw die een zeer succesvol familiebedrijf leidt in de tweede generatie.
Let op, de dochters komen eraan!
"Dochters aan het hoofd van een familiebedrijf worden nu als vanzelfsprekend beschouwd!", Zegt socioloog Daniela Jäkel-Wurzer, die gespecialiseerd is in het adviseren van familiebedrijven en al vele jaren onderzoek doet naar vrouwelijke successie. Omdat veel bedrijven al in handen zijn, zijn er geen betrouwbare cijfers. De waarden variëren - afhankelijk van het onderzoek - tussen 20 en 40 procent. Maar één ding is zeker: er zullen meer zijn.
Generaties lang was de opvolging van de eerstgeboren zoon bijna een natuurwet. Het feit dat de dochters steeds vaker naar de trein komen, heeft verschillende redenen. Om te beginnen zijn ze gewoon nodig. Duizenden familiebedrijven zijn dringend op zoek naar opvolgers. Volgens de Kreditanstalt für Wiederaufbau plannen tegen het eind van het jaar 100.000 kleine en middelgrote ondernemingen bedrijfsopvolging - maar zonder deze te hebben gereguleerd. Toegevoegd aan deze is sociale verandering, oude rolmodellen worden losser. En veel mannelijke afstammelingen van een familie van ondernemers hebben hun eigen plannen. "Veel zonen starten liever een start-up dan de pompproducent in Zwaben over te nemen", zegt Jäkel-Wurzer. De dochters, echter vaak uitstekend opgeleid, strompelden nog steeds vaak tegen het glazen plafond in de vrije onderneming. "Het familiebedrijf biedt dan de mogelijkheid om de structuren gezinsvriendelijk te maken volgens hun eigen ideeën."
Dat is precies wat het was Dagmar Fritz-Kramer, Sinds 2004 is de 47-jarige manager van het Allgäuer Ökofertighaus-bedrijf Baufritz, hoewel ze als meisje er eigenlijk van droomde haar eigen meubelzaak te hebben en daarom opgeleid tot decorateur. Maar toen ze 17 was, stierf haar moeder. De dochter erfde hun aandelen, nam deel aan de balansbesprekingen van het bedrijf en realiseerde zich snel: ik vind dat leuk, ik wil helpen vorm te geven. Voor expert Jäkel-Wurzer is dit een zeer typische döchtertische motivatie. "Veel opvolgers voelen een speciale verantwoordelijkheid voor het familiebedrijf en de werknemers", zegt ze. Dus Fritz-Kramer behaalde haar diploma, studeerde interieurontwerp en industriële engineering. In 1999 trad ze toe tot het bedrijf, de overdracht verliep geleidelijk tot de 65e verjaardag van de vader. Met een groot feest nam hij afscheid van deze dag - volledig. De weinige patriarchen slagen erin dat te doen, Dagmar Fritz-Kramer en haar vader hadden ook bittere discussies. Maar toen ze had gedreigd hem te verlaten tijdens zo'n verbale strijd, als hij haar niet liet beslissen, werd de machtsbalans getipt.
Op het platteland moeten we iets aanbieden aan de werknemers
Met dezelfde consistentie maakte ze van haar bedrijf een pionier op het gebied van compatibiliteit. Al in 2006 was Baufritz de eerste Beierse onderneming met een carrière in het bedrijf. Toen de baas in hetzelfde jaar haar eerste kind kreeg, verhuisde ze parttime; tot vandaag zijn haar kinderen nu negen en twaalf jaar oud, ze gaat naar huis op maandag en dinsdag om 12 uur 's middags. De andere middagen worden overgenomen door haar man, een verpleegster. Velen hebben hun voorbeeld gevolgd in Baufritz. Bijna 30 procent van de managers werkt tegenwoordig in deeltijd. Er zijn 240 verschillende, aangepaste, flexibele werktijdenmodellen. Voor oudere kinderen wordt een vakantie-opvang aangeboden. Fritz-Kramer houdt zich niet alleen bezig met persoonlijke overtuiging, ook het pragmatisme van ondernemers speelt een rol. "We zijn hier op het vlakke land", zegt ze. "Om een aantrekkelijke werkgever te zijn, moeten we onze werknemers iets bieden." Net als veel andere opvolgers zijn ze geen zelfverklaarde voorvechters van sociale verandering, het bedrijf heeft altijd voorrang. Dat kan ook een van de redenen zijn waarom veel van deze dochters goed met hun nieuwe ideeën kunnen opschieten.
Dagmar KingZo heeft bijvoorbeeld het hoofd van autodealer König zich nooit bewust afgevraagd of zij vrouwen wil promoten. "Het spreekt voor zich", zegt de 46-jarige. "Ik heb altijd de persoon geselecteerd die volgens mij de beste persoon was voor de taak." En in hun ogen was dat vooral vaak vrouwen. Sinds ze 18 jaar geleden bij het bedrijf van haar ouders kwam, is het aantal werknemers in de 48 vestigingen meer dan verdubbeld en bedraagt het nu 24 procent. Zelfs in de werkplaats en in de verkoop is het mannelijke domein aan het afbrokkelen.Toen Dagmar König, een stille, maar zeer assertieve Berlijnse vrouw, de eerste tak overnam, was er - met één uitzondering - alleen vrouwen in het bestuur. King moest er doorheen gaan. Een van de eerste officiële acts van de toenmalige 28-jarigen: ze wees een monteur af, die zei dat hij niet door een vrouw hoefde te worden verteld. Maar de zaak werd pas echt opgehelderd toen ze het snelst reed tijdens een teamreis in de kartwedstrijd. "Dat bracht me veel acceptatie en schudde tegelijkertijd mijn wereldbeeld," zegt ze. "Ik dacht echt eerder, het gaat om de prestaties op het werk." Het is echter te zien aan de kleine autodealer met twee vestigingen onder haar - vandaag is ze een van de vier leden van het management - een groot bedrijf met 1100 werknemers. De vele vrouwen hebben de bedrijfscultuur veranderd. "Stomme uitspraken als in mijn begindagen, ik hoor hier vandaag niet meer", zegt ze.
Een klassieke hiërarchie werkt niet voor ons.
Ook bij het buitenbedrijf Vaude op de Schwäbische Alb is sindsdien een nieuwe bedrijfscultuur ontstaan Antje von Dewitz, 46, is het moederbedrijf van het moederbedrijf. "Een klassiek-hiërarchische structuur werkt niet voor ons", zegt ze. Het is gebaseerd op een cultuur van ooghoogte en op de persoonlijke verantwoordelijkheid van de werknemers. "De dochters vestigen vaak een ander soort leiderschap, waarbij ze macht en verantwoordelijkheid delen", zegt Daniela Jäkel-Wurzer. Toch veranderden de opvolgers hun bedrijven.
Bovendien bouwt Antje von Dewitz consequent voort op duurzaamheid - van de biologische kantine voor werknemers tot productie. Kleding en rugzakken zijn nu volledig vrij van potentieel kankerverwekkende PFC in Vaude. Bijna de gehele kledingcollectie voldoet aan de hoogste milieunormen in de textielsector. Onlangs zijn de eerste fleecejassen van houtvezel op de markt. Dit is bedoeld om microplastic te voorkomen, veroorzaakt door de slijtage van synthetische vezels. "Antje von Dewitz heeft het merk betekenis en duurzaamheid gebracht", zegt consultant Daniela Jäkel-Wurzer. Dat is de motivatie van veel opvolgers: "Ze willen zinvol zijn en kunnen dus bijzonder goed worden gerealiseerd in het familiebedrijf."
De dochters runnen het bedrijf meestal heel anders
Het familiebedrijf als een toekomstig laboratorium voor nieuwe werkvormen en principes? Het lijkt erop dat dat een aantrekkelijk idee is voor de nieuwe baasgeneratie van de dochters. Eva Vollmer, de wijnmaker uit Rheinhessen, die eerst geïrriteerd was en zich toen verheugde dat ze niet werd vermeld in het krantenbericht over jonge wijnboeren, nam zelfs letterlijk het laboratoriummotto: Toen duidelijk werd dat ze de boerderij van haar vader zou overnemen, die naast suikerbieten en granen ook wijn verbouwde , maar ze drong niet aan, ze studeerde alleen een wijnbouwstudie af in Geisenheim, de Kaderschmiede Duitse wijnbouwer - en daagde toen het experiment uit. In de voormalige aardappelkelder van haar ouders heeft ze haar eerste 4.500 flessen geperst en de landbouwmethoden van het gezin volledig op hun kop gezet. In plaats van het gebruik van chemische middelen, verwijdert ze mechanisch onkruid en werkt ze met biologische gewasbescherming zoals venkel en bakpoeder , Daarom plakt ze haar eigen naam op de labels: Eva Vollmer. "Vrouwen hebben altijd een hekel gehad aan de wijnmakerijen, maar hun naam is nooit op de flessen geweest," zegt ze. "In Rheinhessen waren we de eerste." Alweer het tweede jaar landde als een ontdekking van het jaar in Gault & Millau. Zelfs vandaag prijzen de wijncritici hun creaties. De ouders, vanaf het begin opgewonden door de verve van de dochter, werken dag in dag uit actief mee. Want ook als ze aan de top staat: het wijnhuis Eva Vollmer is nog steeds een familiebedrijf.
