Wanneer vreemdelingen plotseling buren worden

ChroniquesDuVasteMonde.com: Mr. Wendler, haar documentaire "Welcome to German", geregisseerd door Carsten Rau, toont de sociale impact van het Duitse asiel- en vluchtelingenbeleid met behulp van het voorbeeld van twee kleine gemeenschappen in het district Harburg. Hoe ben je het onderwerp gaan benaderen?

Hauke Wendler: We maken al tien jaar documentaire films en rapporten over het onderwerp vlucht en migratie. Al meer dan 25 jaar, sinds de aanslagen in Rostock-Lichtenhagen, Mölln en Solingen, heb ik te maken gehad met vluchtelingen. Er waren sterke protesten in de herfst van 2013 tegen asielzoekerswoningen in Berlijn-Hellersdorf. Voor ons was dit het punt waarop we besloten om een film te maken over de "welkomstcultuur" in Duitsland - de vraag hoe een ieder van ons omgaat met vluchtelingen. We begonnen toen rond te kijken en kwamen toevallig de Tsjetsjeense familie tegen in Tespe, die een grote rol speelt in de film. Vanaf daar ging alles.

De auteur, regisseur en producent Hauke Wendler studeerde politicologie en geschiedenis in Hamburg en Londen. Hij heeft verschillende boeken geschreven over mediabeleid en migratie en werkte elf jaar voor NDR. In 2006 richtte hij samen met Carsten Rau de filmproductie PIER 53 op in Hamburg. Ze hebben verschillende prijzen ontvangen voor hun werk.

Hoe heb je het vertrouwen van het gezin gekregen?

We hebben lange voorbereidende gesprekken gehad. Deelnemen aan een dergelijke documentaire en zich open positioneren houdt een zeker risico in voor vluchtelingen. Daarna hebben we overwogen hoe we de andere, de Duitse kant, kunnen laten zien. In dezelfde wijk in de stad Appel op het moment dat het debat net tot een hoogtepunt kwam. Dat was een goed contrapunt voor wat we in Tespe hebben meegemaakt. Zo werd het burgerinitiatief in Appel het tweede deel van de film. Reiner Kaminski, het hoofd van de Social Welfare Authority van het district Harburg, was een ideale schakel tussen de plaatsen, omdat hij met beide te maken heeft en ons laat zien wat organisatorisch afhangt van de kwestie van de opvang van vluchtelingen.

Was het moeilijk om hem over te halen om deel te nemen?

Het was niet gemakkelijk. We gingen met hem zitten en legden hem uit wat we in gedachten hadden - dat het een kwestie moest zijn van het rustig observeren van de hele grijze schaal van het controversiële vluchtelingendebat. Dat overtuigde hem. Korte berichten kunnen de dichotomie waarin veel mensen zich bevinden, niet oppikken. Een lange film kan dat sneller doen.

Hoewel de film zich onthoudt van commentaar, wordt als toeschouwer geen sympathie ontwikkeld voor de leden van het burgerinitiatief, die zich verdedigen tegen de opvang van 53 vluchtelingen in een voormalig bejaardentehuis. Hoe reageerden de inwoners van Appel op de film?

Toen we de film daar lieten zien, was de stemming verrassend goed. De twee dames, die ook worden gezien als vertegenwoordigers van het burgerinitiatief in de film, zeiden achteraf: "Het is niet altijd prettig om jezelf op het scherm te zien, maar zo was het." De heer Prahm, die ook de mening van het burgerinitiatief in de film vertegenwoordigt en daarmee de angsten, zorgen en bedenkingen van veel mensen vertegenwoordigt, heeft na de release van de film contact met ons verbroken.

Was het je vanaf het begin duidelijk dat je de hoofdrolspelers voor zichzelf wilde laten spreken en zich heel terug wilde trekken?

Het idee om een stille en oplettende documentaire te maken, is gebaseerd op onze ervaring met het onderwerp. De discussie over vluchtelingen in Duitsland is zo acuut en zo gepolariseerd dat we dringend uit deze hoeken moeten komen - van deze vooropgezette stereotypen die iedereen met zich meedraagt. We moeten in gesprek raken, ideeën uitwisselen. Last but not least, een beroep op politici om te handelen en betere, duurzamere concepten te ontwikkelen. Omdat het, zoals het tot nu toe draait, dat niet is.

Welke momenten herinnerde je je achteraf nog?

Dit zijn vooral de dramatische momenten - toen bijvoorbeeld de Tsjetsjeense familie acuut werd bedreigd met deportatie en dagelijks werd gevreesd dat een VW-bus ze om de hoek bij zich had. Hoe langer dit is, hoe meer mooie momenten er komen. Toen we bijvoorbeeld de Tsjetsjeense jongens naar de film brachtden, kwamen ze met ons naar voren en waren erg trots op het scherm. Voor families zijn zulke momenten van geluk slechts een druppel in de oceaan.

Wat is er geworden van de protagonisten?

Wanneer we beginnen met filmen, stellen we eerst een duidelijke lijn en vertellen we alle betrokkenen dat we niet als maatschappelijk werkers of politieke activisten aankomen, maar als filmmakers.Maar wanneer je zoveel tijd met elkaar doorbrengt, verbindt dat natuurlijk. We hebben nog steeds een zeer nauwe relatie met alle protagonisten in de film van vandaag. De film is een jaar geleden af, maar helaas is de status niet veranderd. Ze wachten nog steeds op een beslissing over hun asielaanvragen. Dit spant haar psychologisch. Alles draait om de vraag: mogen we hier blijven of niet?

Sinds maart 2015 wordt 'Willkommen auf Deutsch' vertoond in 170 bioscopen en op vele festivals. In de ARD behaalde hij een kijkcijfers van 1,1 miljoen. Scholen, gemeenschappen of initiatieven kunnen de film boeken om deze op locatie te tonen en te bespreken. Meer informatie is te vinden op de website van de film onder het item "Deelnemen".