Boer heeft een vrouw
Er is dit goede advies voor degenen die naar het platteland gaan: "Krijg een goede neus en je zult niets ruiken!" Betekenis: er is geen remedie voor koeienstal, dus je went er snel aan. Hetzelfde geldt voor werk op het platteland. Er is altijd iets te doen, 's morgens en' s avonds, zomer en winter, verjaardag en Kerstmis. Dus je went er snel aan. "Dat moet je doen, anders werkt het niet", zegt Antje Hass uit Holtsee, 1358 inwoners, 30 boerderijen, nabij Eckernförde aan de Baltische Zee. Iedereen die alleen aan plezier in het land denkt, wordt door haar teruggebracht tot op de bodem van de feiten: "Wij plattelandsvrouwen zijn soms de hele dag met rubberen laarzen in de mest." Meestal niet. Niet meer dan de helft als u, zoals Antje Hass, 70 melkkoeien en -kalveren moet voeren. Dat betekent twee keer per dag anderhalf uur melken - een natte, koude en lawaaierige klus.
De boerderij van de familie Hass is een middelgroot familiebedrijf. Bijna 900.000 mensen wonen in Duitsland van de landbouw, mannen en hun vrouwen, de balans tussen traditioneel leven, gelijke aanpak en modern moederschap. Deze vrouwen leven in een kleine wereld van verwachtingen en beperkingen, met nieuwsgierige blikken van de buren en voortdurend open deuren - iedereen is hier altijd welkom. Antje Hass kan zich niet anders voorstellen: "In de stad zou ik gaan."
Haar ouders hadden een klein bedrijfje, dus ze wist precies wat ze kon verwachten toen ze 21 was toen ze trouwde en naar de boerderij van haar man verhuisde. Koken, wassen, melken, kantoorwerk en huiswerk met de zonen. Hoge concentratie, maar ook zware fysieke inspanning, uitgepakt in routine. En soms werkt niets: omdat de kalveren brullen van honger, omdat de voerautomaat kapot gaat, op hetzelfde moment dat de dierenarts komt, moeten de schoonouders naar de dokter worden gereden en de zoon roept, hij miste de bus.
Zo'n dagelijks leven kan moeilijk aanvoelen. Omdat er geen limiet is tussen werk en privéleven, wanneer je de kalveren in de woonkamer hoort en de stagiairs aan tafel zitten. Maar Antje Hass ziet dit positief: "Wij zijn onze eigen bazen, er is geen tijd voor werk, en omdat we zelden langer dan een weekend weg kunnen gaan, maken we het thuis leuk." Overal in het bakstenen huis sieren kaarsen en bloemen prachtig versierde hoeken, en het vuur knettert in de open haard. Dat vindt haar man Klaus leuk.
Soms, 's avonds, wanneer de laatste koe wordt gemolken, klimt de 42-jarige uit rubberen laarzen, trekt pompen en een gekostumeerde jurk aan, rode lippen en gaat naar een feestje met haar man. "Af en toe moeten we onszelf verwennen, anders is het niet leuk om te werken." En ze kunnen feesten op het platteland. Hoogtepunt: de Holtseer-brandweerbal. "Dit jaar waren mijn vriendinnen uit de stad met", zegt Antje Hass, "ze waren verbaasd dat ze hier zulke geweldige festivals vieren." Dit zijn de gelukkige momenten. Wanneer de eisen van het dagelijks leven op de achtergrond verdwijnen of gewoon iets goed is. Er wordt bijvoorbeeld een gezond kalf geboren. "Het is een mooi gevoel, alleen omdat we weten dat het mis kan gaan, leven we hier met de natuur."
Ik ontmoette schoonouders en verwachtingen.
Sabine Lehmbeck kent dit gevoel goed. Ze is ook geïnteresseerd in het leven met en uit de natuur: ze is elk jaar blij met de appelmassa's die de Obsthof Lehmbeck biedt. Hier, direct achter de Elbe-dijk in het noorden van Nedersaksen, groeien appels op lange rijen bomen, tonnen. Net als Antje Hass 'trouwde' Sabine Lehmbeck ook met het bedrijf. Maar waar de hospita uit Holtsee bijna soepel in het hofleven inging, nam de getrainde boekhandelaar Sabine Lehmbeck de tijd om haar plaats te vinden.
Ze hield van de boerderij als een plek vanaf het begin, maar "op de een of andere manier was hij niet van mij". Ze ontmoette schoonouders, die het bedrijf geweldig hadden gemaakt, en verwachtingen. "Voor onze bruiloft heb ik kort overwogen of mijn man mijn naam kon accepteren, maar dat was snel gebeurd vanwege de appelkisten waarop Lehmbeck staat", zegt de 39-jarige glimlach. Dus het leven van de schoonmoeder voortzetten? "Ze werkte de oogst elke dag door, zelfs als ze zich niet goed voelde." Vroeger was het zo: de bazen moesten er altijd zijn - anders zouden mensen praten, werd er gezegd. Tegenwoordig hoeft dit niet meer te zijn, zegt Sabine Lehmbeck: "Het kan soms iemand anders drie kilo appels verkopen."
Ze heeft haar eigen weg gevonden en heeft de gevoelde leegte van het begin creatief opgevuld. Dit is hoe "landKult" is gemaakt, de kleine serie van Sabine Lehmbeck met lezingen, concerten en cabaret. Man Martin zet stoelen neer in de grote binnenplaatszaal en een kleine tribune gemaakt van appeldozen, en in de winter ook enkele stralingsverwarmers. Meer dan 100 mensen verdringen elkaar in de gang."In het begin kwamen sommigen die gewoon wilden zien wat ik opnieuw heb bedacht." Sommigen hebben gevraagd: "Wat zegt Martin daarover?" Hij zorgt voor de muziek, het programma en is trots op zijn vrouw.
Er was nog steeds gepraat. Die was niet tevreden met wat de boerderij aanbood. Maar Sabine Lehmbeck besteedt niet veel tijd aan dit soort dingen. In "landKult" trad ze onlangs zelf op als schoonmaakster Enne Kowalski met toiletborstel in de hand en knopen in de hoofddoek. Trouwens, ze gooide zichzelf de kamer in: "Misschien zal boer Martin de volgende keer meer geluk hebben!" Het was de luidste lach van de avond, het thema ermee gedaan.
Voor Sabine Lehmbeck is het beste deel van "landKult" het moment voordat het evenement begint: "Als ik me deel voel van de menigte en weet dat dit mijn idee was." Zoals zoveel meer: een moderne boekwinkel en een boerderijwinkel hebben het op de binnenplaats opgezet, tijdens het oogstseizoen in de herfst nodigt de fruitboerderij elke zaterdag uit voor zelfplukken. Ideeën die de rechtbank openen en in beweging houden. "Dat vind ik belangrijk, ik ben blij als mensen naar ons toekomen."
Boeren Birgit Scharnberg uit Curslack in de districten Vier- und Marschlanden in Hamburg zijn ervan overtuigd dat het plattelandsleven kracht geeft aan alle werkzaamheden. Vier keer per week staat ze op de markt achter opgestapelde pompoenen en glimmende tomaten van hun eigen wijngaarden en trekt elke klant in haar gesprek met haar hartelijkheid.
In haar leven als boer, boer en marktvrouw is de 48-jarige diepgeworteld. Ze werd geboren op de boerderij, hier, op het platteland van Elbvorland, bijna 100 jaar geleden kocht haar overgrootvader hem. Maar kort daarna nam een vrouw het bewind over: Erna, Birgit Scharnberg's grootmoeder, "een zeer moedige vrouw".
Op een dag, ergens na de Eerste Wereldoorlog, gebruikte Erna de koets en bracht de groenten van het veld naar de markt in Bergedorf. Verdiende haar eerste eigen geld, toen heel ongebruikelijk voor een vrouw in het land. De kristallen glazen die Erna van dit eerste marktgeld kocht, staan nog steeds in de glazen kast. Birgit Scharnberg is trots op haar grootmoeder en wat ze heeft bereikt, "ze is ook een beetje mijn rolmodel".
Het grootste gevaar op een boerderij is om jezelf op te geven.
Birgit werd geboren in 1960 en op tienjarige leeftijd bracht ze elke vrije minuut en elke vakantie met haar ouders en haar werk door. "Soms huilde ik 's avonds met uitputting." Ze heeft een gevoel van verantwoordelijkheid, discipline en dus geleerd om te buigen voor de beperkingen van een boerenbedrijf. Wanneer ze een jaar naar Engeland wil gaan nadat ze is afgestudeerd aan de middelbare school, staan haar ouders dat niet toe; haar personeel op de boerderij is te waardevol. "Ik heb hier tot vandaag spijt van, maar begrijp mijn ouders."
Een jaar geleden voelde Birgit Scharnberg haar stresslimiet. Ze was zo overwerkt dat ze haar kracht had verloren, plotseling wilde ze slapen. Haar buurman vroeg: "Vertel me, voel je je niet goed?" De dokter zei net: "burn-out." De buurman hielp toen wekenlang op de boerderij. Op het platteland woon je dicht bij elkaar. Het laat snel zien waar hulp nodig is. Dat beschermt. Vooral als het echt serieus wordt. Birgit Scharnberg heeft de gasten al uitgenodigd op hun 40e verjaardag, een maaltijd voor 30 vrienden is gepland, omdat plotseling haar man Axel zich ziek voelt. Hij is een getrainde automonteur, werkt met in de tuin, is met de vrijwillige brandweer, gaat op jacht. Alleen onder druk van zijn vrouw gaat hij naar de dokter. Hij stuurt hem onmiddellijk naar het ziekenhuis: een beroerte. Axel is 44.
Birgit is in shock. "Ik was echt bang: zal hij overleven, hoe moet alles verder gaan?" De volgende dag staan Axel's zussen in rubberen laarzen voor de deur: "Waar moeten we beginnen?" En de hulp stopt niet: de zwager neemt het kantoorwerk over, de neef helpt na het werk, de leerling werkt overuren. Omdat Axel een half jaar moet revalideren.
Op de 40e verjaardag stonden de vriendinnen 's avonds voor de deur, zongen voor Birgit en hadden eten meegebracht. "Dat heeft me veel geraakt." Het grootste gevaar op een boerderij is zichzelf opgeven, het niet meer voelen. Dat maakt de constante nabijheid van werk. "Je hebt een vergoeding nodig, anders ga je naar de honden", zegt Antje Hass van Holtsee.
De moderne boerinnen stellen zelfbewust hun eigen claims.
Ook zij heeft haar ervaringen met de stress. Toen haar zonen klein waren, had ze een remedie nodig voor rust. Nauwelijks thuis had ze gehoorverlies. Sindsdien geeft ze autogene training en 's middags tijdens de pauze: "Iedereen hier weet dat als ik ga liggen, niemand me kan storen."
Dat is wat het leven van moderne boerenvrouwen onderscheidt van dat van hun moeders: de zelfverzekerde bewering van hun eigen claims. Luisteren in het lichaam, in de ziel: hoeveel werk is er nog mogelijk? Wanneer heb ik wat rust nodig?
Sabine Lehmbeck is ook afhankelijk van hulp: haar 13-jarige dochter Lena werd blind geboren, gaat naar de middelbare school, waar ze deelneemt met behulp van een speciale computer zoals iedereen in de klas. Deze normaliteit vereist veel organisatie, wilskracht en papierwerk.Destijds, na de geboorte van Lena, ging Sabine Lehmbeck in het offensief: "Ik vertelde het iedereen onmiddellijk en ik wist zeker dat ik het kon doen."
Vrouwen op het platteland - zelfverzekerde, sterke vrouwen
Ze vond steun in haar christelijk geloof en haar gemeente en was in staat Lena's blindheid te accepteren. Maar vandaag komen er nieuwe vragen: hoe wordt Lena zelfverzekerder? Hoe kan ze later een onafhankelijk leven leiden? Maar Sabine Lehmbeck vecht. En win. Lena is nu goed bezig. Haar jongere broer werd geboren met gezonde ogen.
Drie vrouwen die op het platteland wonen, werken, hun kinderen opvoeden, die voor veel dingen verantwoordelijk zijn en elke avond uitgeput in hun bed vallen. Ze hebben existentiële angsten gehad, getroffen door het lot, allen zijn zelfverzekerde, sterke vrouwen die hebben geleerd niet alleen over het bedrijf te denken, maar ook over zichzelf.
Denk je er ooit aan een ander leven te leiden? Antje Hass, de boer uit Holtsee, kan zich dat niet voorstellen. Gewoon omdat ze de ruimte inneemt. Sabine Lehmbeck van Obsthof Hoopte kan daar haar creativiteit inbrengen. En Birgit Scharnberg van Curslack? Wilde ze niet uit de decennia-lange traditie breken?
Ze vertelt het verhaal van de vacature: er werd gezocht naar een "zelfbewuste vrouw met een hoogwaardige uitstraling". En omdat ze zojuist met haar man had besproken of de sleur in de tuin überhaupt de moeite waard was, en hij met de zin "Je kon geen geld verdienen op de open markt", heeft ze de eerste keer gesolliciteerd Tijd in je leven. "Ik wilde gewoon mijn marktwaarde testen."
Ze werd uitgenodigd voor het sollicitatiegesprek en kreeg de baan. Presentaties voor een boekenclub, 4000 euro bruto. Ze dacht lang na, heeft twee weken stage gelopen - en daarna geannuleerd. "Ik koos voor het bedrijf en de familie." Maar ze kent nu haar marktwaarde. Haar man kent hem ook.
